گروه فرهنگی اجتماعی تبریز بیدار/حاج تقی جابری در تبریزنامی آشناست. او جزومداحانی است که مردم و بخصوص جوانان اقبال بیشتری به وی دارند. محرم بهانه خوبی بود تا سراغی از این مداح، شاعر اهلیبت (ع) بگیریم. قرارمان مغازه پارچه فروشی وی بود. مغازه ای در خیابان بهار تبریز که عکسی از برادرش شهیدش در دیوار مغازه خودنمایی می کند. در کنار عکس برادر شهید، عکسی از خود بهمراه حاج صادق آهنگران رانصب کرده و روی میز نیز تا چشمت کار می کند کاغذ شعر و کتاب های شعر آئینی است.
ایستاده با او مصاحبه را شروع می کنم.
تبریز بیدار:حاج آقای جابری از مداحی تان برایمان بگوئید ازکِی مداحی را شروع کردید و از محضر کدام اساتید بهره مند شدید؟
بنده از ۱۲ سالگی افتخار نوکری در دستگاهاباعبدالله الحسین را دارم. به حساب اینکه خانواده ام حسینی بودند من نیز به دریای مهر اهلبیت(ع) افتادم. پدر، عمو، دایی و پسر عموهایم همگی در کسوت روضه خوانی اهلبیت(ع) بودند.
از محضر اساتید متعددی بهره مند شده ام اما اصلی ترین استادم مرحوم ابوی بوده اند. ایشان برای ما خیلی زحمت کشیدند.
تبریز بیدار: شما بیش از سه دهه است که در این شهر توفیق مداحی در آستان اهلبیت (ع) را دارید به نظرتان هیئات تبریز نسبت به گذشته چه فرقی کرده و به اصطلاح چه معایب و محاسنی داشته اند؟
در حالت کلی در دهه های گذشته هیئات تبریز معایب و محاسنی داشته اند و اکنون نیز معایب و محاسنی دارند. زمان فعلی مقطع حساسی برای شیعیان است. قبلاً مرزها و جبهه ها مشخص بود اما الان دشمن خیلی مکارانه جلو آمدهاست. دین را با دین، هیات را با هیات، و روحانی را با روحانی زمین می زنند. در این زمان کسی بصیرت نداشته باشد. کارش خیلی سخت می شود. ما وقتی به مقام حضرت عباس نگاه می کنیم، معمولاً آنچه در ذهن مردم است شجاعت و رشادت ایشان است اما مولفه ای که ایشان را به آن مقام بی نظیر رساند به تعبیر امام سجاد، بصیرت حضرت بود. قدرت امام شناسی حضرت ابوالفضل بسیار بالا بود. در بالای کعبه خطبه ای ایراد کرده اند که بسیار کم گفته می شود. خطبه بی نظیری است. البته این بصیرت از ایشان مطلوب است چون در دامن امیرالمومنین پرورش یافته است.
نباید بنام هیات و به نام شاخسی امام حسین غیر واقعی تولید کنیم
اگر بصیرت نداشته باشیم بیراهه خواهیم رفت. نباید بنام هیات و به نام شاخسی امام حسین غیر واقعی تولید کنیم. امام حسین همه چیز خود را داد تا دین زنده بماند. نمی شود که بگوئیم ما همه کار انجام می دهیم و با چندقطره اشک کار تمام است. نه خیر این تفکر قابل قبول نیست.
الان از طرف لندن دلارهایی غیر مستقیم به برخی از هیئات و علما می رسانند تا امام حسین غیر واقعی تولید شود. شیعه بر علیه سنی وسنی بر علیه شیعه مطلب می نویسد و مخارج هر دو را انگلیس می پردازد. اگر بصیرت نداشته باشیم تمییز این مهم خیلی سخت خواهد بود. امام(ره) و مقام معظم رهبری راه را نشان داده اند. آنها که بنده را می شناسند می دانند که از روی اعتقاد حرف می زنم نه مواجب بگیر نظام هستم نه مجیز گوی نظام. امام با دست خالی قیام کرد وجاودانه شد. بخاطر اینکه در دینش بصیرت داشت.
طرف در لندن نشسته و همزمان با تعریف امیرالمومنین به دیگران فحش و ناسزا می گوید. در حالی که اگر امیرالمومنین را درست معرفی کنیم نیازی به توهین به دیگران نیست.
پیغمبر ما عرب جاهلی را با اخلاق خوب مسلمان کرد. کسانی که اسلام را با خشونت معرفی می کنند روز قیامت چه جوابی برای پیغمبر خواهد داشت؟
در محرم امسال خصوصیات ویژه ای داریم اوضاع شیعیان یمن و بحرین و عراق را باید در هیئات اطلاع رسانی کنیم. باید مظلومیت این ها را به گوش جهانیان برسانیم.
حضرت آقا امروز شیعه را در دنیا سر افراز کرده است
علما با قلم هایشان، شعرا با شعرشان، و مداحان با میکروفون خودشان باید بگویند که شیعه باید از کجا الهام بگیرد. حضرت آقا امروز شیعه را در دنیا سر افراز کرده است. باید به این مساله توجه داشته باشیم باید خطایشان پیگیری شود. ما می توانیم فرمایشات آقا را نصب العین کنیم.
تبریز بیدار: یکی از آفت هایی که بجان هیات تبریز افتاده منبر گزیزی و عدم اقبال هیاتی ها به سخنرانی هاست اولاً اینکه آیا این موضوع را قبول دارید و دوم اینکه برای رفع این آفت چه باید کرد؟
عرض کنم ما خودمان چشم مان را باز کرده و علمارا دیده ایم و با آنها بزرگ شده ایم. آن روحانی که مردمی است، به گرد ایشان جمع میشوند. کسی که زبان مردم را بفهمد و بروز باشد مردم به او اقبال دارند. من یکبار در حرم حضرت امیر(ع) زیارتنامه می خواندم گوشه حرم آقای قرائتی را دیدم که بدون عبا و قبا با یک عرقچین مشغول زیارت است معلوم بود بخاطر اینکه مردم نشناسند و مانع زیارتش نشوند خود رابه این شکل در آورده بود اما به محض اتمام زیارت در صحن حرم، همه مردم گرد او جمع شدند. خب آقای قرائتی چرا به این سطح از محبوبیت رسیده است؟ جز اینکه به زبان مردم سخن گفته و البته حرف تازه داشته است؟ همچنین امثال آقای فروغی و فاطمی نیا که جوانان برای شنیدن سخنانشان رغبت دارند.
گذشت زمانی که ۹۰ درصد جامعه را بی سواد تشکیل می داد. الان هم سخنران و هم مداح باید سطح علمی خود را بالا بکشد.
تبریز بیدار: در دهه های گذشته مرثیه و عزداری تبری زهم غنی بوده و هم اشخاص توانمندی در این حوزه قدم برداشته اند چه در باب شعر و چه در بحث مداحی. به نظر شما وضعیت شعر آئینی و مداحی تبریز نسبت به گذشته چگونه است؟
ما در گذشته یک سری مداحان و شاعرانی داشته ایم که نه قبل از آنها و نه بعد از آنها نظیرشان دیده نشده و نخواهد شد. از سال ۱۳۰۰ تا سال ۱۳۷۰ شعرایی آمده اند که در حوزه شعر خیلی مقتدر ظاهر شده اند.
به عنوان مثال مگر می توان برای این بیت نظیر و مانندی پیدا کرد؟
توپراخلار اوسته ایستیده یاتما یارالسان/گوی حمل ائدیم جنازه وی بیر با صفا یره
و یا:
بولمورم نه حالیدی شه آغلیوب دشمن گُلردی/بیر خدا عالِمدی بیرده زینب کبری بولردی
ما قدرشناس بودیم شانی در مشهد چه می کرد؟
این لطف پروردگار بوده . مداحان آن دوره نیز درسطح بالایی قرار داشتند. جهازچی، برنجی، مارالانی و حاج اسماعیل وثاقی. شما وقتی به اشعار صافی نگاه می کنید می بینید نظیر ندارند. آن مقطع حتی تبریز علمای تراز اولی داشته. در بازار تبریز دو بار نماز ظهر خوانده می شد آنهم به امامت یک شخص مجتهد.
این شاید ناشکری ما بوده نسبت به علما و شعرا وحتی مداحان.
قدران نبوده ایم چه به عالمش چه به مداحش و چه به شاعرش. اگر ما قدرشناس بودیم شانی در مشهد چه می کرد؟ و اگر قدردان نباشیم نعمتها تغییر می کند.
تبریز بیدار: علاقه شخصی شما به کدام شاعر بیشتراست؟
مرحوم حسینی سعدی زمان. در تاریخ شیعه در زبان آذری هیچ کس به اندازه مرحوم سعدی زمان موثر نبوده است.
با کدام روضه بیشتر حال می کنید؟
روضه وداع. این روضه مورد علاقه حضرت زهراست.امام صادق می فرمانید اگر شیعه درک می کرد که وداع امام حسین یعنی چه از غصه دق میکرد.
تبریز بیدار: طبیعتاً شهدای مدافع حرم ولایتمداری و عشق به اهلبیت(ع) را در عمل نشان دادند نظرتان چیست؟
همه شهدای ما «عند ربهم یرزقون» هستند. اما شهدا هم مراتبی دارند. زمان انقلاب آن شهدایی که با خون خود نهال انقلاب را آبیاری کردند یک مقام دارند و شهدای دفاع مقدس یک مقام دیگر. الان به استقبال شهادت رفتن خیلی بصیرت می خواهد. دشمن از راه های مختلف پاتک می زند. زمانه خیلی حساسی است.فتنه ای در سوریه براه انداختند و هدفشان این بود که در طی دوماه کار سوریه راتمام کنند اما ایستادگی جمهوری اسلامی نگذاشت.این را همه دنیا می داند. به نظرم هر کس رفته و از حرم اهلببت در عراق و سوریه دفاع کرده مستقیم اجرشان با حضرت زهراست.
گفتگو:غلامرضا سیفی و نوید مستفیضی
