یادداشت مهمان تبریزبیدار؛ خاطره میرزایی
از خریدن لباس نو تا دورانداختن لوازم کهنه و فرسوده ای که دیگر جایی در زندگی و کارهای روزانه مان ندارند؛ و صد البته در این میان، به عامل زیبایی هم بی توجه نیستیم و سعی مان بر آن است که غریزه زیبایی پرستی درونمان را نیز، تغذیه کنیم. بعضی ها اما، پا را فراتر می گذارند و این حس خوب را در خارج از چهارچوب خانه و کاشانه خود حاکم می سازند؛ بدین معنی که تنها به زیبایی منزل خود فکر نمی کنند و دوست دارند محله، کوچه و خیابان های شهرشان هم این حس دلنشین را در آن ها ایجاد کند.
شهر، خانه ای بزرگتر برای همه ما شهروندان است و طبیعتا، لازمه داشتن یک زندگی مطلوب در این محیط بزرگ، برخورداری تمامی مناطق و محلات آن از عوامل و عناصرزیبایی و آرامش بخش است؛ چرا که حتی اگر شهروندی در بهترین و زیباترین خانه ها مسکن داشته باشد، اما محله و کوچه ی سکونتش از نظر نظافت، فضای سبز و دیگر عناصر زیباسازی به دور باشد، قطعا استفاده کامل از فضای درون خانه نیز، برایش مقدور نخواهدبود. همین امر، لزوم توجه شهروندان به موضوع مشارکت در زیباسازی شهری را به خوبی توجیه می کند.
در مجموعه مدیریت شهری تبریز، بخشی به عنوان سازمان زیباسازی، متولی اجرای طرح های زیبایی شهری بر اساس نیازسنجی و مطالبات عمومی شهر است؛ این سازمان با اقداماتی از قبیل حذف المان های زاید و آلودگی های بصری، اجرای نقاشی های دیواری و تهیه و نصب المان ها و مبلمان شهری دایمی و مناسبتی، سعی در تامین محیطی زیبا، آرام و بدون اغتشاش دیداری است؛ همچنین ساماندهی تبلیغات شهری و نظارت بر نحوه اجرای آن، بخش دیگری از برنامه های این سازمان را تشکیل می دهد. با این حال، در شهری همچون تبریزبا قریب به دومیلیون جمعیت و دوازده منطقه شهرداری، زیباسازی شهری، افقی وسیع تر دارد و در این افق گسترده، نقش شهروندان تبریزی، بارز و برجسته است.
اولین قدم در این حوزه، تمیزی و پاکیزگی شهر است؛ حتی می توان گفت این اصل، پایه و زیربنای هرگونه زیبایی است و اینجاست که نقش هر شهروند در ارتقای کیفیت زندگی خودش در محلی به نام شهر، عیان می شود؛ هیچ کس منکر لزوم فعالیت مامورین خدماتی شهرداری در راستای تامین پاکیزگی و تمیزی شهر نیست؛ لیکن، این تمیزی زمانی پایدار است که هرشهروندی خود را موظف به رعایت اصول مربوط به آن نماید و در زمینه مدیریت زباله های خانگی، تقبل مسوولیت کند. به ویژه در روزهای پایانی سال که بیشتر خانواده ها درگیر خانه تکانی و دورریختن اسباب و لوازم به دردنخور هستند و متاسفانه، گاه این لوازم را در حاشیه خیابان ها یا گوشه ای محله شان، رها می کنند!
رکن دوم در زیباسازی محله یا منطقه زندگی، بهره گیری هرچه بیشتر و بهتر از فضای سبز است؛ گاه وجود یک دو درخت یا چند بوته گل، طراوت و شادابی بسیاری را به محل و منطقه زندگیمان می بخشد و روح سرزندگی و تازگی را در ما زنده می کند. چه خوب است که در آستانه بهار طبیعت، هم به گیاهان و درختان و هم به خودمان، فرصت زندگی سبز بدهیم و با کاشت یکی دو نهال در قسمتی از کوچه یا در بخش خالی رفوژ خیابان، به در و دیوارهای آجری و بتنی، رنگ حیات ببخشیم.
سومین اصلی که می تواند در زیبایی یک شهر موثر واقع افتد و در عین حال، از سوی شهروندان قابل اجرا باشد، توجه به نحوه تبلیغات شهری است؛ بسیاری از ما در سطح شهر، تابلوهای تبلیغی را در اشکال و اندازه های مختلف و گاه با طراحی های نامربوط می بینیم و حتی پس از تماشایی خواه نا خواه، احساس دلزدگی و خستگی می کنیم. تاثیر تبلیغات در جلب توجه مخاطبین، بر کسی پوشیده نیست و درمقابل، تاثیر تبلیغات نامتناسب در ایجاد فضایی ناهنجار و مخرب در محیط و معماری، موضوع قابل بحثی است. با این حال، باید این نکته را مدنظر داشت که بزرگی و اندازه تابلو، فاکتور تعیین کننده ای در این مورد نمی تواندباشد؛ بلکه مهم ترین مسئله، نحوه طراحی تابلوهای تبلیغاتی است که جلب نظر می کند. شهروندانی که در زمینه حرفه و پیشه خود نیاز به استفاده از تابلو دارند، می توانند با انتخاب طرحی مناسب و البته هماهنگ با محیط و نوع حرفه خود، در زیباشدن شهر نقش به سزایی را ایفا کنند.
و اما نکته بعدی در این عرصه، توازن و تناسبی است که در ساختمان سازی و نمای آن ها اعمال می شود. این یک واقعیت است که زمان ورود به یک کوچه و یا محله، هارمونی موجود در رنگ آمیزی و نمای ساختمان ها، هم می تواند نیروی جاذبه ای برای التذاذ از فضا در ما ایجاد کند و هم بالعکس، می تواند با ناموزونی و ترکیب مغشوش فضا، حسی از دلزدگی را القا نماید. جالب ترین اصل در این باره، موضع هزینه است؛ چرا که برخی در هنگام طرح چنین موضوعاتی، تنها در بعد مادی مسئله متمرکز می شوند؛ حال آن که آفرینش یک زیبایی، همیشه مستلزم صرف هزینه نیست و تنها با اندکی سلیقه و دقت و بهره گرفتن از نظرات کارشناسان امر، می توان آن را به نمای ظاهری ساختمان و در نتیجه به محل سکونت، هدیه کرد.
با تمام این تفاصیل و ذکر مواردی در حوزه زیباسازی شهری که انجام آن ها در حوزه وظایف شهروندی تعریف می شود، یک جمله، بن و اساس عمل به این اصول است و آن جمله، این است: «شهر را متعلق به خود بدانیم.»
