به گزارش تبریز بیدار ، دانشگاه آزاد اسلامی در طول تاریخ پس از پیروزی انقلاب اسلامی و رخداد انقلاب فرهنگی، به عنوان یک مرکز آموزش عالی منحصر به فرد شناخته میشود که همواره در طول حیات خود شاهد حواشی گوناگون خصوصاً در زمینه مدیریتی بوده است.
حواشی اخیر تغییرات و تحولات در این دانشگاه و بحث رشته محلها بهانه مناسبی شد تا به سراغ دکتر عزیز جوانپور استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد که امروز ریاست دانشگاههای آزاد در استان آذربایجان غربی و رئیس واحد این دانشگاه ارومیه است برویم. جوانپور از جمله مدیران و اساتید دانشگاه آزاد است که در گفتوگو با تبریزبیدار، با نگاه صحیحی، مشکلات و حواشی دانشگاه آزاد را نقد میکند. گفتوگوی ما با جوانپور را در ادامه میخوانید:
ایجاد دانشگاه آزاد با هدف جبران کمبود ظرفیت دانشگاه دولتی
تبریزبیدار: با سلام و عرض تشکر از حضور جنابعالی، به عنوان پرسش ابتدایی بهتر است به تاریخچه دانشگاه آزاد اسلامی بازگردیم؛ این دانشگاه از سال ۶۷ با هدف تربیت نیروی انسانی متخصص برای کشور بنیان نهاده شد و همواره در طول حیات خود شاهد حواشی گوناگون بوده است. تا جایی که در بین مردم عبارت دانشگاه آزاد اسلامی را یک عبارت با سه کلمه متناقض یاد میکنند و از نظر تخصصی و پذیرش هم از نقصهای فراوان برخوردار است با این اوصاف به نظر شما دانشگاه آزاد در نیل به هدف خود چقدر موفق بوده است؟
بسم الله الرحمن الرحیم. بنده هم خدمت شما و همه خوانندگان عزیز تبریزبیدار عرض سلام دارم. ببینید زمینه تاسیس دانشگاه آزاد را باید در بستر تاریخی تحولات جامعه در آن زمان تحلیل کرد. در دهه ۶۰ به دلیل نیاز بالای جامعه به تحصیلات تکمیلی و از طرفی به دلیل اینکه سیستم دانشگاههای دولتی جوابگوی این نیازها با توجه به ظرفیت خود نبود و طبعاً هم نمیشد منتظر ماند تا در دانشگاههای دولتی ظرفیت ایجاد شود، در این فضا مسئولین آن زمان کشور خصوصاً آیت الله هاشمی رفسنجانی تشخیص دادند تااز یک سو، برخیها که برای ادامه تحصیلات به دیگر کشورها مهاجرت میکنند و از طرف دیگر به دلیل سد بزرگ کنکور در برابر حضور جوانان در دانشگاه، دانشگاه آزاد اسلامی در کنار دانشگاههای دولتی برای تربیت نیروی متخصص ایجاد نمودند.
مقایسه دانشگاه آزاد و دولتی اشتباه است/ نمی شود یک شبه به جایگاه دانشگاه های دولتی رسید
اما در بحث انتقادات به دانشگاه آزاد باید توجه داشت نباید سیستم دانشگاههای دولتی با سبقه بیش از ۵۰ ساله را با دانشگاهی مقایسه کرد که تنها ۳ دهه از عمر آن میگذشت و انتظار داشت که همانند آنها محصول بدهد. وقتی می گوییم دانشگاه آزاد با هدف تربیت نیروی متخصص بنیان نهاده شد؛ بدین معنی است که پس از نزدیک به ۴ دهه فعالیت اندک اندک به هدف خود خواهد رسید. در کشورهای پیشرفته سیستم کار آفرینی دانشگاهی نیز پس از سالها فعالیت جواب میدهد نه یک شبه و به صورت سریع!
کنکور ضامن موفقیت نیست که برخی ها در پشت سد آن بمانند
علاوه بر این چه کسی میتواند بگوید که تنها کنکور و نخبگی و ورود به سیستم دانشگاههای دولتی ضامن موفقیت است؟ امروزه ما شاهدیم که بسیاری از جوانانی که در کنکور دانشگاه دهای سراسری موفق نبودهاند اما در دانشگاه آزاد به مدارج بالای علمی دست یافتهاند. دلیل آن نیز این است که روش کنکور امروزه یک روش منسوخ و قدیمی برای ارزیابی استعداد علمی است.
اگر دانشگاه آزاد از سیستم آموزش عالی کشور حذف شود آیا رتبه تولید کشور باز هم ۱۶ خواهد بود؟
دانشگاه آزاد امروز در زمینه پژوهشی و کار آفرینی موفق عمل کرده و بخش بزرگی از جوانان در داخل سیستم این دانشگاه تحصیلکرده شدهاند. سؤال اینجاست اگر دانشگاه آزاد از سیستم آموزش عالی کشور حذف شود آیا رتبه تولید کشور باز هم ۱۶ خواهد بود؟! دانشگاه آزاد امروز بزرگترین دانشگاه حضوری جهان است و در عرصه بین المللی به برندی برای کشورمان تبدیل شده که با هدف گسترش علم آموزی توانسته دانشگاه را به عمق جامعه و حتی در شهرهای کوچک منتقل کرده است.
در دنیا به بخش غیر دولتی آموزش کمک می کنند چون بار آموزش دولتی را کم کرده است اما در ایران!
واقعیت این است قطاری که حرکت میکند را به آن سنگ میزنند و گرنه قطاری که ایستاده کسی با آن کاری ندارد! مرسوم است در دنیا به سیستم آموزش عالی غیر دولتی به این دلیل که باری از روی دوش آموزش دولتی برداشته است، کمک میکنند، اما در کشور ما متاسفانه به دانشگاه آزاد به عنوان رقیب دانشگاههای دولتی نگاه میشود و اگر در این سالها به جای سنگ اندازی کمک میکردند قطعاً نتیجه کار بهتر در میآمد. قطعاً در این شرایط رئیس دانشگاه آزاد نمیتواند همه مشکلات را با هم جمع کند چراکه دانشگاه آزاد سیستم مدیریت جهادی را دارا بوده که علی رغم سنگ اندازی تمامی دولتها از جمله دولت خاتمی، احمدی نژاد و همین دولت روحانی به مسیر خود ادامه داده است و این نشان از مهم بودن نقش دانشگاه آزاد بوده است.
رویکرد جهادی و استفاده از توان داخل دانشگاه آزاد رمز موفقیت دانشگاه آزاد بوده است
تبریزبیدار: شما به عنوان یک مدیر توانمند در عرصه آموزش عالی در دانشگاه آزاد به چه نکاتی در این مسیر توجه کردید که این عملکرد از شما برجای مانده است؟
دانشگاه آزاد اسلامی یک نهاد انقلابی است و نباید با دید اداری به آن نگاه کرد. من نیز با این نگاه سعی کردهام با رویکرد مدیریت جهادی کارها را پیش برده و در این مسیر از توان داخلی خود مجموعه خصوصاً دانشجویان نهایت بهره را ببرم. در کنار این تعامل و استفاده از توان خارج دانشگاه بوده است البته در این مسیر ما به هیچ وجه کیفیت را فدای کمیت نکردهایم و باید باور داشت خود مجموعه دانشگاه آزاد از پتانسیل بالایی برخودار است.
در دانشگاه آزاد ارومیه مرکز رشد فناوری را با توجه به نیاز استان ایجاد کردیم
تبریزبیدار: به نظر شما دانشگاه آزاد در منطقه صنعتی آذربایجان چه فعالیتهایی میتواند در زمینه کار آفرینی و اقتصاد دانش بنیان ایفا کند. خود شما در این زمینه در دانشگاه آزاد ارومیه چه کارهایی انجام دادهاید؟
دانشگاه آزاد اسلامی کمی دیر وارد حوزه صنعت و کارآفرینی شده است ولی حرکت روبه رشدی داشته است، البته دانشگاههای دولتی نیز به جز دو سه دانشگاه عملکرد قابل توجهی ندارند. همین دانشگاه تبریز را ببینید؛ این دانشگاه با این تعداد هیئت علمی قوی، دانشجویان نخبه و بودجه دولتی تا چه اندازه توانسته با صنعت ارتباط برقرار کند و در زمینه کارآفرینی موفق باشد؟ اتفاقاً علیرغم ورود دیرهنگام دانشگاه آزاد اسلامی به این مباحث، معتقدم از دانشگاههای دولتی بسیار جلوتر هستیم و در سال های گذشته با تأسیس شرکتهای دانش بنیان و مراکز رشد فناوری قدمهای بزرگی برداشته است، البته ابن کارها زمان بر است و یک شبه نمیتوان کارهای بزرگی انجام داد.
بجز دو سه دانشگاه دولتی بقیه کارنامه قابل قبولی در زمینه کار آفرینی ندارند
زمانی که بنده به دانشگاه آزاداسلامی واحد ارومیه رفتم، مرکز رشد و فناوری وجود نداشت ولی با تلاش و کوشش توانستیم این مرکز را در دانشگاه تأسیس کنیم و ۱۳ شرکت دانش بنیان در حال حاضر در این مرکز مستقر شدهاند. اهم کارهای صورت گرفته در زمینه دندان پزشکی، کشاورزی، علوم دامی و دامپزشکی بوده و خوشبختانه محصولاتشان را نیز به بازار ارائه دادهاند.
مطمئنم اگر دانشگاه آزاد این فضا را ادامه دهد، نقش آفرینی بیشتر در این زمینه خواهد داشت، چرا که وقتی در دانشگاه آزاد ارومیه با این سابقه کم این کارهای بزرگ صورت میگیرد، پس میتوان به آینده امیدوار بود. البته کم کاریهایی نیز در این میان زیاد است و علیرغم شعار حمایت از محصولات دانش بنیان، حمایت واقعی برای تجاری و صنعتی کردن این محصولات وجود ندارد، البته دانشگاه آزاد در این زمینه قدمهای خوبی برداشته است که ثمرات آن را روز به روز شاهد خواهیم بود. ما در دانشگاه آزاد ارومیه با توجه به پر رنگ بودن نقش کشاورزی نسبت به صنعت طرحها بیشتر به این سمت هدایت کردیم که نتایج آن را خدا روشکر شاهد بودیم.
دانشگاه آزاد تبریز جز ۵ واحد برتر دانشگاه آزاد است
دانشگاه آزاد تبریز و دانشگاههای آذربایجان شرقی نیز با توجه وجود مجموعههای صنعتی فراوان، پتانسیل خوبی برای تبدیل شدن به مراکز کار آفرین دارند و در این میان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز که جز ۵ واحد برتر دانشگاه آزاد کشور است، بیش از همه میتواند نقش آفرین باشد؛ البته اقدامات خوبی نیز در این زمینه صورت گرفته که امیدواریم این قبیل کارها ادامه داشته باشد.
در دانشگاه آزاد بیش از سایر ارگان ها واحد نظارت مالی و پولی وجود دارد
تبریزبیدار: یکی از بحثهای حاشیهای همیشگی در خصوص دانشگاه آزاد مطرح میشود بحثهای مربوط به هزینه کرد درآمدهای این دانشگاه است خصوصاً در آستانه انتخاباتها این شایعه بیشتر در محافل مختلف مطرح میشود. شما به عنوان یکی از مدیران دانشگاه آزاد این مساله و نظارت بر بحثهای مالی در دانشگاه ازاد را چگونه ارزیابی میکنید؟
خوشبختانه در دانشگاه آزاد اسلامی به اندازه ای واحدهای کنترلی و نظارتی وجود دارد که بیش از سیستمهای دولتی در حال نظارت است. مسئولین دانشگاه آزاد واقعاً به این مساله اعتقاد دارند که پولی که از دانشجو میگیرند امانت مردم است و دقت بسیاری در مورد امانت مردم به خرج میدهند و بسیاری از این قبیل موارد بیشتر حاشیه سازی است تا اینکه به واقعیت نزدیک باشد. چرا که این نهاد آموزشی دارای گردش مالی بسیار بالایی است و همین مساله سبب شد کاندیداهای انتخابات به عنوان رقیب به دانشگاه آزاد نگاه کنند.
تمام هزینه های دانشگاه از محل شهریه تامین می شود
تمام هزینههای دانشگاه از محل شهریهها تأمین میشود و قطعاً اگر بخشی در خارج از این محل هزینه شود، نمیتوان دانشگاه را اداره کرد. حقوق کارکنان و اعضای هیئت علمی، موضوعات رفاهی، پژوهشی و آموزشی دانشجویان همه و همه از بحث شهریهها تأمین میشود و واقعیت نیز این است که عملکرد مدیریتی دانشگاه آزاد با این دست مسائل شاهکار است. البته کسی منکر اشتباهات نیست و قطعاً در هر سیستمی این مشکلات به وجود میآید ولی نباید در کنار خدمات فراوان دانشگاه آزاد، این موارد بزرگنمایی شود و مجموعه عظیم دانشگاه آزاد نباید با چنین مسائلی زیر سؤال برود.
بودجه و درآمد هیچ واحدی در واحد دیگری از دانشگاه آزاد هزینه نمی شود
دانشگاه آزاد اسلامی هر واحد، بر اساس درآمد سالانه برای خود بودجه نویسی میکند و از محل درآمد ریالی در دانشگاههای دیگر خرج و واریز نمیشود. علاوه بر این هیچ سیستم کاری در کشور همانند دانشگاه آزاد اسلامی دارای نظارت مالی نیست، چراکه در سیستم دانشگاه آزاد سنجش مالی، دفتر حسابرسی و بازرسی وجود دارد، شاید در جاهای دیگر تنها یک واحد نظارتی برای بحثهای مالی باشد، اما در دانشگاه آزاد سخت گیریها بیشتر است. برخی خبرها در مورد فرزند یکی از مسئولین دانشگاه آزاد مربوط به قراردادهای دانشگاه با چند شرکت بوده است و ربطی به بحث بودجه و شهریهها و مالی و برداشت از این محل نیست. دانشگاه آزاد اسلامی سالمترین سیستم مالی را داراست.
توجه رهبر انقلاب به دانشگاه آزاد مانع ایجاد احساس خلا آیت الله هاشمی شد
تبریزبیدار: تغییر و تحولات اخیر مدیریتی اخیر در مجموعه دانشگاه آزاد را چگونه ارزیابی میکنید؟
مثبت ارزیابی میکنم، از این جهت که برخی گمانه زنی ها حاکی از آن بود که پس از فوت مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی، مجموعه دانشگاه آزاد با خلأ مواجه خواهد شد اما اتفاق مبارکی با توجه خاص رهبر معظم انقلاب به این دانشگاه رخ داد و آن مساله حضور شخصیت درخشان علمی و انقلابی، جناب آقای دکتر ولایتی بود. اصل این است که دانشگاه آزاد بر اساس سیاستهای نظام به خوبی حرکت میکند و گرنه حواشی رشته و انتصاب و غیره مساله خاصی نیست.
برخوردهای خطی دولت با دانشگاه آزاد مشکل زاست
تبریزبیدار: در طی هفتههای اخیر جنجالها بر سر رشته محلهای دانشگاه آزاد در مقطع تحصیلات تکمیلی خیلی سر و صدا کرد. به نظر شما به عنوان یک چهره دانشگاهی این بحث و جدل به چه دلیل است؟ مگر دانشگاه آزاد به جناح اعتدالیون متصل نیست پس چرا دولت با این قضیه مخالف است؟ آیا تغییر آقای میرزاده در این مساله دخیل است؟
در کل دنیا مرسوم است که دانشگاهها را با توانمندیشان میسنجند تا بتواند به عنوان نمونه دوره لیسانس یا بالاتر را میتواند اجرا کند یا نکند. مثلاً در یک واحد دانشگاه آزاد در شهرستان، وقتی پذیرش دانشجوی دکترا قبول میکند ۱۰ نفر را میتواند به عنوان مدرس بیاورد تدریس کنند یعنی این دانشگاه کم فروشی نمیکند و توانایی انجام این کار را دارد.
در دنیا هم بحث بر سر کیفیت اجرا است نه چگونگی اجرا
متاسفانه برخی اوقات وسواس به خرج میدهند باید حتماً هیأت علمی داشته باشد. باید توجه کنیم مجموعه واحدهای دانشگاه آزاد یک پیکره هستند فلذا میتوانند از توان خودشان برای هم افزایی استفاده کنند. به عنوان در دانشگاه آزاد ارومیه در حال حاضر ما دوره دکتری تخصصی حقوق خصوصی داریم و برای تدریس برخی دروس از دکتر علوی و شعاریان که در تبریز مشغول تدریس هستند، استفاده میکنیم، پس وقتی من مجری این دوره هستم از بهترینها استفاده میکنم نه اینکه از فلان فرد دارای مدرک بی سواد استفاده کنم.
رفتارهای سلیقهای وزارت علوم در برابر دانشگاه آزاد همواره بوده و هست
در دنیا هم بحث بر سر کیفیت اجرا است نه چگونگی اجرا. مشکل ما با وزارت علوم در این است که می گویند هر واحد در هر رشته باید سه نفر هیأت علمی داشته باشد. واقعاً به این تعداد ما استاد و مدرس داریم؟ در دانشگاههای غیر انتفاعی که جالب است همواره به غلط با دانشگاه آزاد در یک رنج قرار داده میشوند این مساله رعایت نمیشود. در صورتی که این دانشگاهها هم از بودجه دولتی بهره میبرند هم نظارتهای وزارت علوم! اعتراض ما به سیاست یک بام و دو هوای دولت در برابر دانشگاه آزاد است. ما را با دانشگاه غیر انتفاعی مقایسه میکنند بعد انتظار دارند همانند دولتیها برون داد داشته باشیم؟! در صورتی این مقایسه اشتباه است؛ دانشگاه آزاد برای کشور یک برند بین المللی است.
رفتارهای سلیقهای وزارت علوم در برابر دانشگاه آزاد همواره بوده و هست. اینجا واقعیتی به نام دانشگاه آزاد با جمعیت یک میلیون و ۶۰۰ هزار دانشجو در نظر گرفته نمیشود که تا به امروز ۶ میلیون فارغ التحصیل داشته است. در طول دو سال گذشته تنها دانشگاه آزاد جذب هیئت علمی داشته و اتفاقاً ۶۰ درصد فارغ التحصیلان دانشگاههای دولتی در این دانشگاه جذب شدهاند و کل مجموعه دانشگاههای دولتی و غیر انتفاعی به اندازه نصف دانشگاه آزاد جذب هیأت علمی نداشتهاند.
وقتی میل به تحصیلات تکمیلی زیاد است و دانشگاه ازاد توان اجرا را دارد چرا مانع می شوند؟
در این وضعیت با توجه به کاهش ورودی دانشگاهها خصوصاً در بخش کارشناسی، و مطالبه حضور در دورههای تکمیلی زیاد است، چرا مانع این اتفاق میشوند، دانشگاههای دولتی هم که توان این جذب را ندارند؟! مشکل ما در برخوردهای سلیقهای است چرا که در زمان مدیریت دکتر میرزاده بر دانشگاه آزاد گفتند اگر یک استادیار و دو نفر مدرس پاره وقت و سه استاد مدعو داشته باشید مشکل نیست میتوانید دورههای تکمیلی برگزار کنید، ولی امروز می گویند نه نمیشود!
دانشگاه های دولتی ۸ برابر دانشگاه آزاد برای دانشجو هزینه می کنند
سرانه بودجه ای که دولت برای هر دانشجو در دانشگاههای دولتی پرداخت میکند ۸ برابر میزان شهریهای است که دانشگاه آزاد از دانشجویان دریافت میکند. یعنی آنها با پول نفت ۸ برابر گران تر دانشگاهها را اداره میکنند. در صورتی که دانشگاه آزاد هم کلاس و دوره برگزار میکند هم ساخت و ساز دارد و هم پژوهش و کارهای دانش بنیان و اشتغال آفرینی. مشکل ما برخوردهای خطی است.
تبریزبیدار: به عنوان پرسش پایانی برآیند کاری دانشگاه آزاد تبریز را چطور ارزیابی میکنید؟
سؤالات سخت میپرسید (خنده). تبریز پتانسیل بالایی دارد و میتواند بهتر از این باشد.
به تبریزچطور؟ به این شهر برمی گردید؟
تبریز شهر من است و ریشه در اینجا دارم و به تبریز عرق و تعصب دارم و پیشرفت آن را همواره آرزومندم.
بسیار ممنونیم بابت وقتی که در اختیار ما قرار دادید.
خواهش می کنم. موفق باشید.
