به گزارش تبریز بیدار ، به نقل از فارس، در سفر آیتالله هاشمی رفسنجانی در دوره ریاست جمهوری که همزمان با مجلس چهارم بود، به وجود کانسارهای طبیعی ماده معدنی نفلین در اطراف سراب و کلیبر اشاره کرد و از اهتمام دولتش به استخراج از این ماده معدنی در جهت تولید پودر آلومینا سخن گفت.
بررسیهای بسیاری فعالان معدنی حاکی از آن است که در منطقه سراب آذربایجان ذخایر زیادی از نفلینسینیت وجود دارد که میتواند نیاز کارخانههای آلومینیومسازی ایران را برطرف کند، در این زمینه پروژه نفلین سینیت سراب کلید خورد.
این پروژه یکی از پروژههای ملی است که ۱۴ سال پیش توسط اسحاق جهانگیری، وزیر دولت اصلاحات کلنگزنی شده اما تاکنون برخلاف پیگیریهای مکرر دارای هیچگونه پیشرفتی نیست.
مردم سراب ۲۷ شهریورماه سال ۱۳۸۲ را که یک روز به یادماندنی و تاریخی بود هرگز فراموش نمیکنند، روزی که مردم سراب شاهد جوانه زدن امیدهای بیشمار خود در تحقق توسعه فراگیر منطقه و رونق تولید و اقتصاد منطقه و به تبع آن خداحافظی با بیکاری بودند.
در آن روز اسحاق جهانگیری، معاون فعلی رئیس جمهور در سمت وزیر صنایع و معادن دولت اصلاحات کلنگ احداث بزرگترین مجتمع صنعتی شمالغرب کشور با عنوان طرح ملی تولید پودر آلومینا از سنگ نفلین را بر زمین کوبید.
کلنگی که از همان روز همچنان بر زمین ماند و اینک با گذشت ۱۴ سال همچنان در سایه بی توجهی مسؤولان دولت تدبیر و امید بر جای مانده و کلید تدبیر روحانی همچنان از گشودن قفل این پروژه عاجز است.
یکم آذر ۱۳۹۳ در مراسمی با حضور نعمتزاده وزیر صنعت، تجارت و معدن و معاونان وی، رئیس سازمان ایمیدرو، جبارزاده استاندار آذربایجانشرقی و بهمنی نماینده سراب قرارداد طراحی و انتقال دانش فنی نفلینسینیت سراب با یک شرکت آلمانی منعقد شد اما آن هم در حد مراسم ماند.
دریافتهای نجومی در نفلین سینیت /سفرهای تفریحی به آلمان، روسیه و کنیا با عنوان نفلین سینیت
امام جمعه سراب با انتقاد شدید از مافیای حاکم بر وزرات صنعت و معدن گفت: مسؤولان یا در نفلین سینیت را تخته کنند و این طرح را پایان یافته اعلام کنند و یا اینکه سریعاً عملیات اجرایی طرح شروع شود.
حجتالاسلام علیاکبر اکرمی با انتقاد شدید از مافیای حاکم بر وزرات صنعت و معدن اظهار داشت: ۲۰ سال بعد از کلنگزنی طرح نفلین سینیت سراب که با هزار امید و آرزو صورت گرفت، اکنون یک شرکت آلمانی که ۹ میلیون یورو برای مطالعه و طراحی دانش نفلین سینیت از وزرات صنعت دریافت کرده،حاصل مطالعات خود را در یک سطر با عنوان اینکه طرح نفلین سینیت توجیه اقتصادی ندارد به مسؤولان ارائه داده است.
امام جمعه سراب با طرح این پرسش که اگر نفلین سینیت توجیه اقتصادی ندارد، چرا بدون مطالعه کلنگزنی و تاکنون حدود ۱۰۲ میلیارد تومان برای آن هزینه شده است، ابراز داشت: متاسفانه برخی نمایندگان که در این مورد مطالبهگری میکنند بلافاصله به سفر تفریحی آلمان، روسیه و کنیا با عنوان نفلین سینیت فرستاده میشوند تا صدای آنها خاموش شود.
حجتالاسلام اکرمی هشدار داد: مسؤولان یا در نفلین سینیت را تخته کنند و این طرح را پایان یافته اعلام کنند و یا اینکه سریعاً عملیات اجرایی طرح شروع شود.
امام جمعه سراب با کنایه به دریافتی نجومی بیش از ۱۰۰کارمند ریز و درشت در نفلین سینیت در آذرشهر و سراب گفت: اگر این طرح توجیه ندارد باید به این بذل و بخششها که از جیب بیتالمال صورت میگیرد پایان داده شود.
چرا جلوی مافیای آلومینیوم گرفته نمیشود/ کلنگزنی ۱۴ ساله جهانگیری در سراب همچنان در زمین
یوسف داوودی نماینده مردم سراب در مجلس در تذکری به رئیس جمهور و وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: آذربایجان منبع عظیم ذخیره جدول مندلیف است، چه زمانی مجتمع آلومینیوم سراب به پایان میرسد، با توجه به کلنگزنی آن توسط جهانگیری چرا پس از ۲۷ سال این پروژه ساخته نمیشود و چرا جلوی مافیای آلومینیوم گرفته نمیشود.
چرا به بهانههای واهی جلوی ساخت پروژه مجتمع آلومینیوم گرفته میشود
وی ادامه داد: ساخت آلومینیوم سراب نه تنها مشکل بیکاری جوانان شهرستان سراب بلکه بسیاری از مشکلات جوانان استان را حل میکند، این دستهای پنهان و ناپاک چه کسانی هستند که نمیگذارند این پروژه اجرایی شود، چرا اجازه داده میشود به کشور و جوانان بیکار ظلم شود.
نماینده مردم سراب در مجلس شورای اسلامی از رئیس جمهور و وزیر صنعت درخواست کرد که به فرمایشات مقام معظم رهبری عمل کرده و تمام معادن کشور همانند آلومینیوم سراب، مس سونگون و سرب و سایر معادن استخراج شود و افزود: این همان حرکت به سمت اقتصاد مقاومتی و تکیه بر تولیدات داخلی و کاهش وابستگی به خارج است، نباید اجازه داده شود بیش از این به جوانان بیکار ظلم شود، تعجبآور است در حالی که در سراب میلیاردها تن آلومینیوم وجود دارد چرا به بهانههای واهی جلوی ساخت پروژه مجتمع آلومینیوم گرفته میشود.
گزارش فارس حاکی است، به نظر میرسد که ارادهای برای اجرایی شدن این طرح وجود ندارد و شهروندان سرابی امید دارند تا بهطور شفاف مسائل به آنها گفته شود اگر این طرح فاقد صرفه اقتصادی است هرچه سریعتر پایان کار آن صادر شود نه اینکه عدهای در این طرح آمد و رفت کنند حقوق و هزینههایی از بیتالمال پرداخت شود، بهتر است بازی مار و پله این طرح بدون فتح خانه نهایی پایان یابد.
طرح تولید آلومینا از نفلینسینیت از جمله پروژههای راکد ایمیدرو است که اسحاق جهانگیری در زمان وزارت خود در صنعت و معدن در دولت اصلاحات آن را کلنگزنی کرده است.
نفلینسینیت به علت ارزش فوقالعادهاى که در صنعت دارد (صنایع آلومینیوم، شیشه و سرامیک پلاستیک و کائوچو، تهیه پشم و شیشه معدنى، کود شیمیایى و …) در اکثر کشورهاى دنیا مورد توجه فراوان قرار گرفته است.
سنگ مزبور از یک طرف در کشورهایى که فاقد ذخایر غنى از بوکسیت هستند، (روسیه، کره شمالى و …) به عنوان منبعى مهم برای تولید آلومینا بوده و از طرف دیگر در کشورهایى که از لحاظ منابع بوکسیت غنى بوده و یا بوکسیت ارزان در دسترس دارند، (کشورهاى غربى، آمریکا، کانادا) به دلیل فراوانى مقدار آلکالى در صنایع شیشه و سرامیک کاربرد فراوان دارد.
استفاده از نفلینسینیت به منظور تولید آلومینا فقط در کشورهاى شوروى صورت مىگیرد اخیراً کشور کرهشمالى نیز اقدام به تاسیس یک کارخانه تولید آلومینا از نفلین کرده که به زودى به مرحله تولید خواهد رسید. کشورهاى مکزیک و برزیل نیز در حال بررسى و تولید آلومینا از نفلین هستند.
این کشور از سال ۱۹۳۲ میلادى کار بر روى نفلین برای تولید آلومینا را آغاز کرده و در سال ۱۹۴۱ نخستین کارخانه تولید آلومینا به نام «ولخوف» را براساس ماده خام نفلین تاسیس کرد که تولید اقتصادى آن از سال ۱۹۵۱ بر اساس سالانه ۵۰ هزار تن آلومینا آغاز شد.
سپس کارخانه پیکالوا در سال ۱۹۵۹ با ظرفیت سالانه ۲۰۰ هزار تن آلومینا از نفلین را تاسیس کرد و بالاخره کارخانه آچینسک را که شاید بزرگترین کارخانه تولید آلومینا در دنیا باشد، در سال ۱۹۷۰ با ظرفیت سالانه ۸۰۰ هزار تن آلومینا از نفلین تاسیس شد.
اخیراً نیز کارخانهاى با ظرفیت ۱.۵ میلیون تن در سال در این کشور طرحریزى شده که براساس ماده خام نفلین است.
تکنولوژى تبدیل شیمیایى سنگهاى نفلیندار اگر چه ولید آلومینا از بوکسیت به روش بایر کمى پیچیدهتر است ولى به علت محصولات جنبى با ارزش از قبیل سیمان پرتلند کربناتهاى سدیم، پتاسیم و فسفات هزینه آن در کل حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد ارزانتر خواهد بود، به طوریکه مقایسه بین سه ماده خام نفلین (کارخانه پیکالوا) بوکسیت مرغوب (کارخانه یوگوسلاو) و بوکسیت نامرغوب (کارخانه پالودار)، سوددهى و صرفه استفاده از نفلین را نشان مىدهد.
اگر بخواهیم یک کارخانه تولید آلومینا از نفلین با ظرفیت سالانه ۱۰۰ هزار تن را تاسیس کنیم، احتیاج به حدود ۴۰۰ هزار تن کنسانتره نفلین و بیش از ۱.۳ میلیون تن آهک خواهیم داشت که در این صورت محصولات به دست آمده به صورت ۱۰۰ هزار تن آلومینا، ۶۰ تا ۷۰ هزار تن کربنات سدیم، ۲۰ تا ۳۰ هزار تن کربنات پتاسیم، ۹۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون تن سیمان پرتلند و ۱۵ تا ۲۵ هزار تن سنگ فسفات خواهند بود.
با توجه به موارد فوق استفاده از نفلین در تولید آلومینا روز به روز در حال گسترش است و تکنولوژى تولید آلومینا از نفلین علاوه بر شوروى و کره شمالى در سایر کشورهاى دنیا نیز مورد توجه قرار گرفته است، به طوریکه کشورهاى مکزیک، برزیل، امریکا و کانادا و اخیراٌ پاکستان نیز در حال بررسى استفاده از نفلین در تولید آلومینا هستند.
در کشورهاى صنعتى غرب تولید آلومینا از بوکسیت بوده و آن هم در دست انحصارات بزرگ است.مطالعات اولیه، ذخایر عظیمى از نفلین سینیت در آذربایجان را (نفلین سینیت بزگوش در جنوب سراب، نفلین سینیت رزگاه در شمال سراب و نفلین سینیت کلیبر در جنوب کلیبر) تائید کرد.
توده نفوذى «بزگوش» با گسترش تقریبى حدود ۳۰ کیلومتر مربع در ۲۰ کیلومترى جنوب شهرستان سراب واقع شده که ترکیب کانى شناسى آن شامل اورتوز- نفلین- آلبیت- پیروکسن-آمفیبول و بیوتیت است.
مقدار نفلین در آن از ۱۰ تا ۴۰ درصد سنگ متغیر است، کانى نفلین آن نیز از نظر ترکیب پتاسیک است و داراى ذخیره تقریبى حدود ۱.۲ میلیارد تن سنگ (با احتساب استخراج رو باز تا عمق ۵۰ مترى) با عیار متوسط ۲۱.۵ درصد آلومیناست.
مطالعات تکنولوژى که بر روى یک نمونه با عیار متوسط آن در کشور کره شمالى صورت گرفته، کنسانترهاى با عیار ۲۵ درصد آلومینا را نشان مىدهد که با توجه به وجود ذخیرههاى با عیار بالاتر (ذخایر با عیار ۲۲ تا ۲۴ درصد Al2O3 ) در این توده نفوذى، امکان وجود ذخیرههاى مناسب براى تولید آلومینا در آن بسیار محتمل است.
از آنجا که در آزمایشات تغلیظ مقدار آهن موجود در آن به کمتر از ۰.۱ درصد کاهش یافته، این توده نفوذى مىتواند هم در تولید آلومینا و هم در صنایع شیشه و سرامیک کاربرد داشته باشد.
توده نفوذى رزگاه با گسترش تقریبى حدود ۱۰ کیلومتر مربع و با ارتفاع کم (حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ متر از سطح توپوگرافى مجاور) در فاصله ۳۵ کیلومترى شمال باخترى شهرستان سراب و در مجاور دهکده رزگاه واقع است.
کنتاکت آن با سنگهاى قدیمىتر مشخص نیست و توسط رسوبات آبرفتى دوران چهارم احاطه شده است. این توده نفوذى که از نظر ترکیب کانى شناسى پودولوسیت سینیت بوده، شامل فنوکریستهاى درشت مکعبى پودولوسیت به صورت مجموعه بلورهاى اورتوز- نفلین- آلبیت- آنالیسم در یک زمینه بلورین مکعب از اورتوز- پیروکسن- پلاژیو کلاز- آمفیبول و کمى نفلین است.
این توده نفوذى داراى ذخیره تقریبى حدود ۳۵۰ میلیون تن سنگ با عیار متوسط ۲۰ درصد آلومینا و ۱۳.۵ درصد K2O+ Na2O است.
مطالعه تکنولوژى که بر روى یک نمونه با عیار بالاى آن (عیار ۲۰.۵ درصد Al2O3 ) در کشور کره شمالى انجام پذیرفته، کنسانترهاى با عیار ۲۳ درصد آلومینا و مدول M1= 4.20 و M2= 0.7 را نشان مىدهد که با توجه به استانداردهاى موجود چشمانداز جالبى را به عنوان ماده خام تولید آلومینا نشان نمىدهد ولى آزمایشات تکنولوژى بر روى یک نمونه از آن در کشور چکسلواکى استفاده از آن را به عنوان ماده خام در صنایع سرامیک مورد تائید قرار مىدهد.
توده نفوذى کلیبر نیز با وسعت حدود ۷۰ کیلومتر مربع بزرگترین توده سینیتى فلدسپاتوئیددار در آذربایجان و یا شاید ایران است.این توده نفوذى داراى ذخیره بالایى از سنگ با عیار ۲۲ تا ۲۴ درصد آلومینا و عیار ۱۳ تا ۱۴ درصد مجموع K2O+ Na2O است.مطالعات نیمه تفصیلى چهار منطقه با عیار بالاى نفلین را در آن مشخص کرده است.
این توده نفوذى داراى ذخیره سنگى بسیار بالا، عیار نسبتاٌ بالاى نفلین و موقعیت ارتباطى خیلى خوب است، ضمناٌ ذخیره بخش «گابرویى» به علت وجود کانىهاى تیره فراوان در جدایش مغناطیسى کنسانتره قابل قبولى را به دست خواهد داد.
نزدیکى به یک ذخیره آهکى بسیار مناسب با ذخیره نزدیک به ۷۰۰ میلیون تن آهک با خلوص بالا (۵۵/۶ درصد CaO) که در فاصله حدود ۳۵ کیلومترى شمال توده نفوذى در کناره رودخانه ارس واقع شده نیز اهمیت این توده نفوذى را به عنوان ماده خام تولید آلومینا ۲ چندان کرده و آن را نسبت به ۲ توده رزگاه و بزگوش ارجحتر نشان میدهد.
از آنجا که کارخانه استحصال آلومینا باید در مجاور ذخیره آهکى باشد و آهکهاى مورد نظر نیز در کناره ارس واقع شدهاند، موقعیت کارخانه تولید آلومینا در این منطقه از نظر منابع و نزدیکى به راه آهن جلفا-تبریز (فاصله ذخیره آهک تا جلفا حدود ۱۰۰ کیلومتر است که طرح راه آهن جلفا مغان نیز از مجاور آن مىگذرد) بسیار مناسب به نظر مىرسد.
بیشک با اجرای این طرح شاهد تحول چشمگیر اقتصادی در منطقه خواهیم بود و به نظر میرسد با توجه به نقش استراتژیک فلز آلومینیوم و تولید پودر آلومینا در آذربایجان که ماده اولیه آلومینیوم است، خودکفایی فلز استراتژیک آلومینیوم به زودی در کشور محقق شود و منطقه آذربایجان به عنوان قطب صنعت آلومینیوم کشور در آینده مطرح شود.
آلومینا به عنوان مهمترین ماده اولیه تولید شمش آلومینیوم به کار گرفته میشود.در حال حاضر تعداد انگشتشماری از کشورهای جهان از جمله روسیه، پودر آلومینا را از نفلین سینیت تولید میکنند.
این در حالی است که بیش از ۹۰ درصد کشورهای تولیدکننده آلومینیوم، برای تولید آلومینا از ماده معدنی بوکسیت استفاده میکنند اما به سبب ساختار زمینشناسی ایران و کمبود بوکسیت بهرهگیری از نفلین سینیت پیش رو قرار گرفته است.
فرآیند تولید آلومینا از نفلین سینیت به گونهای است که هیچگونه دورریزی وارد محیط زیست نمیشود چرا که باطلهها یا محصولات فرعی آن، تغذیهکننده صنایعی همچون سیمان و کربنات هستند.
این طرح در شهرستان سراب آذربایجانشرقی واقع شده است. آلومینا ماده اصلی تولید شمش آلومینیوم است که در ایران برای نخستین بار از سنگ معدنی نفلین سینیت استحصال خواهد شد.
اجرای طرح فرآوری آلومینا از نفلین سینیت با توجه به منابع عظیم آن در آذربایجان به یک خواست همگانی تبدیل شده است. از آنجایی که این پروژه به نفت آذربایجان یاد میشود میتواند در توسعه اقتصادی منطقه نقش بهسزایی داشته باشد.
