به گزارش تبریز بیدار ، زنده یاد محمد علی خان تربیت یکی از معارف پروران؛ نویسندگان؛ سیاستمداران و کتاب شناسان معاصر بودند که در دو جبهه سیاست و معارف به موازات هم مصدر خدمات چندی برای آذربایجان و ایران بود.
وی سالهایی از عمر خود را در سنگر سیاست و بر کرسی وکالت گذراند و بی جهت نبود که یار غار آن مرحوم؛ زنده یاد حاج محمد نخجوانی که پس از درگذشت وی مقاله ای به زبانهای ترکی و فارسی نوشته بود که مرحوم تربیت پیش از آنکه صحبت مشروطه و آزادی در ایران خصوصا در تبریز به میان آید به دستیاری چند نفر از هم فکرانش در نشر مرام آزادی خواهی و بیداری هموطنان خود تلاش و سعی فراوانی مبذول داشتند.
در سال ۱۲۷۶ به ابتکار تربیت، تقیزاده، سید محمد شبستری و میرزا سیدحسین خان عدالت اولین کتابخانه و کتابفروشی مدرن شهر تبریز تاسیس شد و مدت ده سال فعالیت کرد.
تربیت مدت پنج سال (۱۳۰۰ تا ۱۳۰۴) رئیس فرهنگ آذربایجان بود. در این دوره موفق به انجام خدمات بزرگی گردید. در مدتی کوتاه دبستانها و دبیرستانهای زیادی تاسیس کرد. احداث اولین دبیرستانهای دخترانه تبریز به نام او ثبت شده است. همچنین یک کتابخانه و قرائتخانه عمومی دائر کرد که در آن دهها هزار جلد کتاب های نفیس و سودمند با همت او در آنجا گردآوردی شد که هنوز هم سالیانه هزارها نفر از دانشمندان و دانشجویان از آن استفاده میکنند. در همین سمت نیز مجلهای بهنام “گنجینه معارف” منتشر کرد که شخصا در آن مقالات ارزندهای مینگاشت.
از ۱۳۰۷ تا ۱۳۰۹ عهدهدار ریاست شهرداری (بلدیه) تبریز بود. در زمان خدمت او با همت فراوان چندین خیابان بزرگ منجمله فردوسی؛ تربیت و… در تبریر ساخته شد و با دایر کردن باغ ملی بزرگی به نام گلستان، گردشگاه و تفریحگاه زیبایی برای مردم تبریز از خود به یادگار گذاشته است.
بعد از آن در دوره هشتم قانونگذاری به سمت نماینده مجلس شورای ملی انتخاب شد و تا پایان عمر خود در این سمت باقی ماند. او در ۲۶ دیماه ۱۳۱۸ بر اثر بیماری در تهران غریبانه درگذشت.
