سرویس اجتماعی تبریزبیدار؛
داستان خشک شدن نگین فیروزه ای شمال غرب کشور به مدت ۱۵ سال است که به عنوان یکی از مهمترین چالش های زیست محیطی کشور مورد بحث و نظر کارشناسان و دولت های وقت قرار گرفته است.
دریاچه ای که با خشک شدن آن جان بیش از ۱۴ میلیون نفر به خطر می افتد و در صورت بروز این مسئله شاهد یکی از بزرگترین مهاجرت های تاریخ در ایران خواهیم بود.
بر اساس بررسیهای صورت گرفته میتوان چندین عامل را در خشک شدن دریاچه ارومیه موثر دانست که از جمله آن ها می توان به برداشت بیش از حد مجاز از منابع آبی حوضه، خشک شدن شاهرگ های اصلی انتقال آب به حوضچه دریاچه، توسعه بیرویه بخش محصولات کشاورزی با الگوی مصرفی آب زیاد در حوضه آبریز دریاچه و تغییرات اقلیمی و وقوع خشکسالیهای طولانی مدت در منطقه معرفی کرد.
رودهایی که در حوضه آبریز دریاچه ارومیه اعم از آذربایجان غربی، شرقی و کردستان قرار دارند به عنوان روان آب ها مهم ترین نقش در احیای دریاچه ارومیه را ایفا می کنند به گونه ای که بارها یکی از مهم ترین علل خشک شدن دریاچه ارومیه را سد سازی بر روی این روان آب ها دانسته اند.
رودهای عمده حوضه در نیمه جنوبی آن قرار دارند و مهمترین آنها آجی چای، زرینهرود، سیمینهرود، باراندوزچای، زولاچای و نازلیچای بوده از سوی دیگر، رودهای بخش شمالی عمدتاً دارای حوضه کوچک و کمآب هستند اما تنها رودخانه هایی که برروی آن ها سد سازی نشده و سال های متمادی به صورت مستقیم روان بوده اند باراندوز و نازلو چای هستند که این روزها هیچ کدام حال و روز خوشی ندارند.
ساخت دریاچه مصنوعی با حقابه دریاچه ارومیه
این تیتر خبری بود که در روزهای اخیر برای اولین بار در روزنامه ایران منتشر شد و به سرعت در فضای رسانه ای شمال غرب و یا حتی سراسر کشور پیچید.علی حاجی مرادی مسئول واحد فنی ستاد احیای دریاچه ارومیه میگوید:این ستاد، خیلی اتفاقی متوجه بسته شدن دریچهبند شهید کسایی به روی دریاچه شد. به دنبال این اتفاق، «عیسی کلانتری» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور هم در نامهای به وزیر کشور و وزیر نیرو خواستار جلوگیری از ایجاد این طرح شده است. به گفته «حاجی مرادی» طرح شهرداری تبریز مجوز وزارت نیرو برای استفاده از آب بند شهید کسایی را هم ندارد!
روحالله حضرتپور» نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی از تبدیل ۶۰۰ هکتار از دریاچه ارومیه خبرداده بود. او گفته بود که ستاد احیای دریاچه ارومیه به جای احیای دریاچه، اقدام به ساخت یک پارک حیات وحش در بخشهای خشک شده دریاچه ارومیه کرده است براساس اطلاعات این نماینده، ستاد احیا برای تأمین آب این پارک، چهار چاه عمیق هم حفر کرده است. «حجت جباری» معاون فنی اداره کل محیط زیست استان آذربایجان غربی هم درباره این ماجرا میگوید: بیش از ۵ هزار هکتار از دریاچه ارومیه از سال ۱۳۵۰ به پارک ملی ارتقا یافت و پارک ملی حیات وحش دریاچه ارومیه، چیز جدیدی نیست.
جباری در ادامه میگوید:این کارها در وسط دریاچه ارومیه هم انجام شده است. او وضعیت حیات وحش جزیره «کبودان» و «اشک» را هم خوب ارزیابی میکند! و فرار حیوانات به دلیل خشک شدن دریاچه را هم منکر میشود.البته«حاجی مرادی» مسئول واحد فنی ستاد احیای دریاچه ارومیه حرف جباری را تأیید میکند.
وی با اشاره به دستور عیسی کلانتری برای مدیریت پارک ملی دریاچه ارومیه میگوید: آقای کلانتری به ادارات کل محیط زیست دو استان دستور دادند که قوانین پارک ملی را که ۳۰تا ۴۰سال است عمل نشده است اجرایی کنند. او حصار کشیدن برای مراقبت از حیات وحش دریاچه و افزایش پوشش گیاهی را از جمله این قوانین میداند که باید اجرایی شوند.
نمایندگان دواستان آذربایجان های شرقی و غربی هم بجای کمک به همدیگر برای احیای دریاچه ارومیه سعی دارند با انداختن توپ در زمین یکدیگر طرف مقابل را مقصر جلوه دهند.
قاضی پور :ایجاد دریاچه مصنوعی در تبریز با حق آبه دریاچه ارومیه فاجعه زیست محیطی است
نادر قاضی پور با اشاره به قطع آب آجی چای به روی دریاچه ارومیه جهت ایجاد دریاچه مصنوعی در تبریز اظهار کرد: دکتر کلانتری که خود را ناجی دریاچه ارومیه می داند باید جلوی ایجاد دریاچه مصنوعی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه و بستن آب آجی چای به روی آن را بگیرد.
وی افزود: تصمیم شهرداری تبریز و قطع آب آجی چای فاجعه زیست محیطی است که می تواند منجر به بحرانی تر شدن وضعیت دریاچه ارومیه شود.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: آقایان احداث سد باراندوز را به بهانه نجات دریاچه ارومیه متوقف کردند اما اجازه احداث سد بر روی آجی چای را دادند که این خیانتی بزرگ در حق دریاچه ارومیه بود.
وی ابراز داشت: اگر بستن آجی چای منجر به بحرانی تر شدن وضعیت دریاچه ارومیه شود این مردم تبریز و آذربایجان شرقی هستند که بیشتر از هر کس دیگری متضرر می شوند، چرا که جهت وزش بادهای نمک آنان را در وهله نخست آنان را در معرض آسیب قرار خواهد داد.
بی مقدار: ساخت دریاچه مصنوعی اگر بدون حق برداشت انجام شود بلامانع است
شهاب الدین بی مقدار، نماینده مردم تبریز،آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با سایت خبری تبریزبیدار، با اشاره به استفاده شهرداری تبریز از حقابه دریاچه ارومیه اظهار داشت: اگر این مسئله بدون اجازه و مجوز های لازم انجام شود به طور حتم غیرقانونی و نادرست است ولی اگر با مجوز ستاد دریاچه ارومیه باشد که بنده هم شنیده ام با مجوز بوده مشکلی ندارد البته در این میان این شرط باید باشد که فقط از آب استفاده کنند و اجازه برداشت از آب را ندارند.
وی گفت: از نظر بنده این اقدام اگر بدون حق برداشت از آب انجام شود بلامانع است و می توان با استفاده از ظرفیت آبی، تفرجگاه و محلی هم برای استفاده مردم ایجاد کرد.
بی مقدار خاطر نشان کرد: دریاچه مصنوعی که قرار است ساخته شود در ابعاد بزرگتری نخواهد بود و نهایتا حدود ۱ میلیون متر مکعب از آب استفاده می شود. این در حالی است که آب در آنجا به صورت راکد نخواهد بود و در جریان خواهد بود. به طور طبیعی اگر آب در جریان باشد و از برداشت آب جلوگیری شود، این کار آسیبی به دریاچه ارومیه وارد نخواهد کرد.
سعیدی:واکنش مسئولان ستاد احیای دریاچه ارومیه تبلیغاتی بود
سعیدی دیگر نماینده مردم تبریز در مجلس هم در گفتگو با سایت خبری نصر تبریز گفت: شنیدیم شهرداری تبریز را مکلف کرده اند که آب این استخر را باز کنند، این اقدامی غیر کارشناسی و بیشتر تبلیغاتی است، در حالی که کار شهرداری تبریز کاری ارزشمند برای مدیریت آب های سطحی و استفاده بهینه از آن است.
وی افزود: مدیریت بهینه آب های سطحی یکی از ضرورت هاست. حجم آبی که در استخر پارک بزرگ تبریز جمع آوری شده هر چند بسیار ناچیز است، اما برای پارک بزرگ تبریز اهمیت و ارزش بالایی دارد.
این نماینده مجلس با انتقاد از رفتار مسئولان ستاد احیای دریاچه ارومیه در بزرگ نمایی استخر پارک بزرگ تبریز، گفت: دوستان طوری فضاسازی کردند که انگار با رهاسازی آب این استخر دیگر مشکل دریاچه ارومیه حل خواهد شد، در حالی که حجم آب موجود در پارک بزرگ تبریز بسیار ناچیز است.
وی تاکید کرد: متن مسئله احیای دریاچه ارومیه رهاسازی حقابه دریاچه از آب پشت سدها ست که عمده ترین و بزرگ ترین سدهای حاشیه دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی قرار دارند که با تعلل مسئولان مربوطه، حقابه دریاچه ارومیه رهاسازی نشده است.
این نماینده مجلس افزود: قرار بود پساب شهرهای بزرگ اطراف دریاچه ارومیه جمع آوری شده و پس از تصفیه به سوی دریاچه ارومیه رهاسازی شود، در حالی که از سال گذشته ریالی به این طرح ها بودجه اختصاص نیافته است.
حقیقت ماجرا چیست؟
این در حالی است که ستاد احیای دریاچه ارومیه در هفدهمین نشست اجتماعی فرهنگی خود در بند چهار صورتجلسه خود این اجازه را برای شهرداری تبریز قائل شدند البته به شرطی که حق برداشت از حقابه دریاچه را ندارد.
بر اساس بند چهارم این صورتجلسه چنین مصوب شده است:
«با بهره برداری از حوضچه توزیع آب در مقابل فرودگاه توسط شهرداری تبریز به شرط عدم برداشت آب و جلوگیری از ورود فاضلاب به مخزن استخر موافقت گردید»
همانگونه که در ذیل این صورتجلسه مشاهده می شود، تمام مقامات ارشد استانی از جمله مجید خدابخش استاندار آذربایجان شرقی، خلیل ساعی دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه، علیار راستگو فرماندار تبریز، ایرج شهین باهر شهردار کلانشهر تبریز، غلامرضا هاشمی، مدیرعامل وقت آب منطقه ای آذربایجان شرقی و حتی علی حاجی مرادی، مسئول واحد فنی ستاد احیای دریاچه ارومیه در جلسه حاضر بوده اند.
پر واضح است که مصوبات هر کمیته، ستاد یا تشکیلاتی پس از ثبت در اختیار تمام اعضای مربوطه قرار میگیرد تا حتی در صورت غیبت یا عدم حضور نیز از مفاد آن مطلع شوند؛ حال ادعای عدم اطلاع افراد یاد شده از این صورتجلسه جای تعجب دارد!
تعلل مسئولان بزرگترین مهاجرت تاریخ ایران را رقم خواهد زد
با این وجود برهیچکس پوشیده نیست که اگر روند گذشته در حوزه محیط زیست طی شود نه تنها بحران خشکی دریاچه ارومیه متوقف نشده ، بلکه در آینده ای نه چندان دور دریاچه به بیابانی تبدیل خواهد شد که خطرات آن حداقل ۱۴ میلیون ایرانی را تهدید می کند
برای تداوم احیای دریاچه ارومیه و رسیدن به وضعیت مطلوب در این اکوسیستم مهم، لازم است کلیه دستگاههای مربوطه ضمن بازنگری عملکرد خود نسبت به این مطالبه ملی بسیج شوند؛ بهخصوص که در ماههای اخیر ستاد احیای دریاچه ارومیه نسبت به بروز برخی بیماریهای تنفسی و سرطان ها در نتیجه خشک شدن دریاچه هشدار داده است.
