سرویس اجتماعی تبریزبیدار؛
استان آذربایجانشرقی با وجود آب و هوای سرد و خشک بهطور میانگین سالانه حدود ۳۰۰ میلیمتر بارش به خود میبیند که در مقایسه با میانگین کشوری ۵۰ میلیمتر بیشتر است، ولی چون بارشها توزیع زمانی و مکانی ناموزون دارد، استفاده چندان درستی از بارندگیها نمیشود.
وجود «۴۰۰ هزار حلقه» چاه غیرمجاز
آمار دقیقی وجود ندارد؛ مثل بسیاری چیزهای دیگر نمیداند چند حلقه چاه غیرمجاز در ایران، کسی دقیقا در اقصی نقاط کشور حفر شده و شیره جان زمینهای رو به خشک شدن را میمکد. وزارت نیرو میگوید «بیش از ۱۰۰ هزار حلقه»؛ اما به تازگی نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران، حرف از «۴۰۰ هزار حلقه» چاه غیرمجاز زده است. آماری که شاید چندان دقیق نباشد، برای برانگیختن حساسیت مردم ایران کافی اما احتمالا هر سال، فصل تابستان است! در یک دهه اخیر، تقریبا با شنیدن اخبار کم آبی و ضرورت صرفه جویی مردم در مصرف آب عجین بوده است. چند سالی است که وقتی نگاهها به دریاچه ارومیه میافتد آه از نهاد مردم تبریز و ارومیه بلند میشود
۱۳ هزار و ۴۹۰ حلقه چاه مشمول تعیین تکلیف و غیرمجاز در استان وجود دارد که این چاه ها سهم عمده ای در کاهش آب های زیرزمینی دارد.۸۸ درصد چاه های غیر مجاز استان در سه شهر مراغه، بناب و ملکان قرار دارد که از این تعداد چهار هزار و ۲۰ چاه مربوط به ملکان است.
به یک چهارم از آن ها که برق دار بوده، برای سیستم تحت فشار از آب چاه استفاده می شود و الگوی کشت براساس نظر کارشناسان جهاد کشاورزی باشد پروانه صادر می شود و بقیه نیز بصورت تجمعی خواهد بود.
با توجه به این که بیشتر فعالیتهای کشاورزی استان متکی به آبهای زیرزمینی است، با محاسبه تعداد چاههای غیرمجاز و مجازی که بیش از ظرفیت بهرهبرداری میکنند، به تاثیر چاهها در افت شدید آبهای زیرزمینی پی میبریم؛ از اینرو، کارشناسان مسئول راهکارهای ارائه شده برای حل معضل افت شدید آبهای زیرزمینی را در قالب ۱۵ طرح احیا و تعادلبخشی خلاصه کردند و وزارت نیرو نیز تدوین طرح احیا و تعادلبخشی آبهای زیرزمینی را در دستور کار قرار داده است
2500 حلقه چاه کشاورزی در این استان مازاد برداشت آب دارند
مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی گفت: سالانه به طور متوسط حدود ۲۵۰۰ حلقه چاه کشاورزی در این استان مازاد برداشت آب دارند.
یوسف غفارزاده با اشاره به افزایش برداشت آب از چاه های کشاورزی، خاطرنشان کرد: بهرغم تعویق دو ماهه فصل آبیاری به دلیل بارشهای مناسب، این مشکل همچنان به قوت خود باقی است و صاحبان چاههای کشاورزی و بهره برداران درخواست شارژ مازاد و افزایش حقابه دارند.
وی همچنین حفاظت و صیانت از منابع آب استان را رسالت اصلی شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی اعلام و تأکید کرد: نباید به بهانه تأمین نیازهای فعلی، به منابع آبهای زیرزمینی که متعلق به نسل های آینده است، دست اندازی کنیم.
به گفته یوسف غفارزاده نتیجه این غفلت در سال های اخیر و تأمین آب شرب کلان شهر تبریز از دامنه های شمالی سهند باعث افت ۲.۵ متری سطح آبهای زیرزمینی در این منطقه شده و خطر بزرگی برای تأمین آب در سال های بعدی است.
غفار زاده در ادامه با تأکید بر لزوم تعامل همه دستگاهها و نهادهای دخیل تصریح کرد: حفاظت و ایجاد محدودیت لازمه تحقق اهداف در حوزه کنترل و احیای آبهای زیرزمینی بوده و تنها با محدودیت صرف انجامشدنی نیست و یک سری از دندههای چرخ نیازمند روغنکاری است و به لحاظ اهمیت بسیار بالای موضوع باید در کنار آنیک منطق و توجیهی برای کار خود داشته باشیم و کلیه اقدامات انجامشده در این راستا را مستندسازی کنیم.
اجرای طرح تعادل بخشی تنها راهکار احیای آبهای زیرزمینی
اینیک واقعیت است که وضعیت آب و سفرههای زیرزمینی ما بحرانی است و طرح تعادل بخشی، تنهاترین راه و آخرین فرصت برای احیای آبهای زیرزمینی استان است و در صورت عدم استفاده از این فرصت، نخواهیم توانست تمدن و آبادانی خود را حفظ نماییم.
تغییر رویکرد صورت گرفته در سالهای اخیر نشان میدهد که اهتمام جدی برای احیای منابع آبی وجود دارد و البته شورای عالی آب و ۱۵ پروژه مصوب شده از سوی این شورا در پی این نیست که آب را از دست کشاورزان بگیرد بلکه به دنبال تغییر نوع مصرف و بهینهسازی آن است.
تحقق این موضوع نیازمند مشارکت کشاورزان و عموم مردم است و اولین گام در حوزه بهرهبرداری، برطرف نمودن مشکل حقوق و مزایای اکیپ بازرسی و گشت است که در این خصوص، موارد لازم بررسیشده و اعتباراتی در نظر گرفتهشده است.
به هر ترتیب بحران جدی آب موضوعی است که امروز و فردای همه اقشار و آحاد جامعه را تحت تأثیر قرار میدهد و اگر امروز در فکر حفظ و احیای منابع آبی نباشیم فردا بسیار دیر خواهد بود، همانگونه که نتیجه همین نگاه را امروز در خشک شدن تالابها و دریاچههایی چون دریاچه ارومیه میبینیم.
