یادداشت میهمان تبریزبیدار؛ احمد رضا نظری
فیلم سینمایی Can feda ساخت ۲۰۱۸ ترکیه است داستان فیلم این گونه روایت می کند که ارتش ترکیه به مدت هفت سال است که در یک منطقه خطرناک (که همان قسمت ترکمن نشین سوریه است) بدون کمک هیچ کشوری درحال جنگ با تروریست های(ATG !و تکفیری ها) است و سعی در نابود کردن آنها دارد ،در این بین فرمانده “آلپر” با تیمی متشکل از نیرو های ویژه به آن منطقه اعزام می شوند،در آنجا متوجه تله بزرگی علیه ارتش ترکیه می شوند. طبق نقشه قرار است ۲۰۰۰ سرباز ترکیه ای وارد سوریه شوند و به اصطلاح خودشان مردم مظلوم آن منطقه را نجات دهند.
ژانر فیلم اکشن و جنگی است اما با کمی توجه به پیشینیه ترکیه در قضایای چندساله ی سوریه کاملا مشخص است که این فیلم سینمایی در لباسی اکشن و جنگی که ترازی بالاتر از بقیه فیلم های ترکیه در این ژانر دارد، قصد روایتی متفاوت برای ملت ترکیه و حتی دنیا از حضور ترکیه در سوریه دارد.
روایت داستان -بجز پاره ای از فیلم که فرمانده آلپر ترور همسر و دختر خردسالش را مرور می کند- روی یک خط زمان است. اما دیالوگ های بازیگر نقش اول یعنی همان فرمانده گروه کل تاریخ حربی معاصر ترکیه از جنگ های معاصر ترکیه با غرب از جمله جنگ دوملوپینار “بیوک تعارض” یا “حمله بزرگ” که آخرین جنگ برای استقلال جمهوری ترکیه با یونان بود که به فرماندهی مصطفی کمال پاشا با پیروزی ترکیه ختم شد.یا نبرد ساکاریا که موفقیت بزرگ آتاترک در مقابل فرانسوی ها بود. و مهمتر از همه “چاناق قالا” که مقاومت حکومت عثمانی در جنگ جهانی اول مقابل نیروهای ائتلافی فرانسه، انگلستان، استرالیا و نیوزیلند است را مرور می کند.
فرمانده فقط به جنگ های معاصر ترکیه بسنده نمی کند و اشاره ای هم در پی افتخارات حربی معاصر ترکیه به ملازگرد; که در قرن یازدهم میلادی میان حکومت سلجوقها و امپراطوری بیزانس شکل گرفت، می کند.شاید جالب باشد که این نبرد بین ملت ترکیه با چهره ی اسطوره ای که از فرمانده سلجوقی یعنی آلپ ارسلان وجود دارد، به عنوان خندق دوم مسلمین نیز یاد می شود.
تک تک این جنگ ها نام برده توسط فرمانده به خودی خود نماینده چشم انداز متفاوتی از حضور در سوریه را معرفی می کنند. ملازگرد” جنگی است که در نتیجه ی آن بیت المقدس به دست مسلمانان فتح شد. “دوملوپینار” و بقیه جنگ ها نگاه تاریخی ترکیه و امتداد همان نگاه را به غرب نشان می دهد.
چتر این فیلم مفاهیم وسیعی را ازقبیل امنیت ملت ترکیه، انسانیت و نوع دوستی، وحدت مسلمین، وحدت قومی و زبانی، احیای هویت تاریخی و سرزمینی را در بر دارد.
روایت این فیلم سینمایی با جمله ی آشنا برای ایرانی ها- نه ترکیه ای ها -” ملتی که در مکتبش شهادت است، در تقدیرش اسارت نیست”(ملتی که شهادت دارد، اسارت ندارد) به اوج می رسد و پس از آن عملیات این گروه همراه با ترکمن های بومی علیه تکفیری هایی که ایالات متحده آمریکا تسلیحشان کرده شروع می شود و با حضور جنگنده های ترکیه در همان منطقه که پرواز ممنوع است با موفقیت به پایان می رسد.
در این فیلم نامی از داعش یا (işid) برده نمی شود و حتی اسمATG که به احتمال زیاد اشاره به گروه های کرد دارد با زیرکی خاصی کرد بودن آن سانسور می گردد ولی هماهنگی آن با تکفیری ها برای تقابل با ترکیه را به تصویر می کشد.
“جان فدا”بار دیگر نشان می دهد که ترکیه همه ی مؤلفه های هویتی خود را به صورت فرصت در آورده و آماده ی استفاده دارد.
هویت ملی و وطن دوستی را به عنوان شرافت تعریف کرده و با بازخوانی ترور دختر و همسر فرمانده در پی اقناع همه اقشار ملت خود است، مردم عرب مظلوم با نگاه دینی و انسانی نجات می دهد و در مواجهه با ترکمن ها، به عنوان قومی برادر و هم زبان خود را ملتی واحد با آنان می داند.
