سرویس شهری تبریز بیدار
شهرک باغمیشه یکی از محلههای تاریخی در شمال شرق تبریز واقع شده و از سمت شمال به دامنههای کوه عون بن علی محدود شدهاست.
شهروندانی که در نوار شمالی و شرقی تبریز یا راحت تر بگوییم روی گسل زندگی می کنند، انتظار آسیب پذیری از هر گونه زلزله با شدت بیشتر را دارند اما گویا کسی آماده مواجهه با ویرانی را ندارد.
ریزش کوه در صبح سه شنبه هفته گذشته در این منطقه، اهالی را وحشت زده به کوچه کشاند و آسایش را مختل کرد.
از شهرک باغمیشه به سمت خیابان شهید ولی پور که می رسیم، علایم هشدار خطر و ممانعت از تردد خودروها نشان از وجود یک عملیات عمرانی می دهد.
تقریبا در محل وقوع حادثه بنری را می بینم که از سوی شهرداری نصب شده که از ساکنان درخواست تخلیه منازل خود را کرده و ۱۰۰ خانوار بر اساس این اطلاعیه، بیرون از خانه خود هستند.
دو کودک را می بینیم که «ماهان» و «ایلیار» نام دارند و زمانی در این محله ساکن بودند و امروز خاطرات بازی های کودکانه خود را زیر تلی از خاک جستجو می کنند. البته هر دو با خانواده مهمان یکی از فامیل های خود هستند که کمی آنطرف تر سکونت دارند.
پس از هماهنگی برای بازدید از منطقه، به دامنه کوه رفتیم، در یک سمت شاهد نصب سنگ های بتنی برای سد راه سنگریزه ها شده و کمی بالاتر از دامنه کوه، فعالیت مستمر بولدوزر برای صاف کردن شیب ادامه دارد و در سمت دیگر خانه هایی دیده می شود که خالی از سکنه به حال خود رها شده بودند و از روشن ماندن چراغ یکی از منازل خالی می توان به وحشت زدگی و خروج سریع آنها پی برد.
تبلور تفکر جهان سومی در منطقه حادثه خیز
با یکی از رهگذران همصحبت می شویم که ساکن منطقه نیست اما حرف های جالبی برای گفتن دارد. حرف هایش را خیلی جدی مطرح می کند و فرصت برای پرسیدن نام وی نمی شود اما می گوید که «خلبان» است.
او می گوید: جهان سوم یعنی اینکه درست در وسط نقطه حادثه خیز مجوز ساخت و ساز صادر شود، تا زمانی که اتفاقی نیفتاده کسی توجه نمی کند اما بعد از حادثه همه دنبال علت یابی می روند.
این شهروند خاطر نشان می شود: دلم آدم به این می سوزد که خانه های این منطقه مثل برخی مناطق حاشیه شهر، شبانه و مخفیانه کار نشده که بگویمم مقصر مردم هستند بلکه با امضای یک مهندس ساختمان بالا رفته است حال آنکه یک غیرمتخصص هم می تواند تشخیص دهد که اینجا با یک زلزله فرو می ریزد.
فرد دیگری که کنار او لیستاده از ساکنان شهرک باغمیشه است که از منطقه خطر دور مانده بودند. او می گوید: این منطقه کلا غیرمتعارف ساخته شده و مختص ساختمان های چسبیده به کوه نیست.
از او در مورد پناهگاه خانوارهای ترک منزل کرده می پرسیم و جواب می دهد: اعلام کردند که در مدرسه سکونت داشته باشند اما کسی قبول نکرد و اغلب به منزل فامیل های خود رفته اند.
شهروند دیگری که خانه وی در محل خطر قرار دارد، با شنیدن نام مدرسه وسط بحث آمده و می گوید: مدرسه مگر امکانات برای زندگی دارد که زن و بچه را آنجا ببریم، ضمنا مدارس هم که در حال بازگشایی هستند.
اما فرد دیگری که از دور بحث های رد و بدل شده را رصد می کرد، جلو آمده و نکات تخصصی را از منظر زمین شناسی یادآوری کرد.
وی خود را کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی معرفی کرده و می گوید: برخلاف تصور جنس کوه از سنگ نیست و بلکه خاک رس است و بر اثر بارش، آب در لایه های زیرین فرو رفته و امکان ترک برداشتن بالا است لذا باید شیب این محدوده را کم می کردند اما متاسفانه شاهد شیب بلند هستیم که خطر ساز شده است.
وی تاکید می کند: اصلی ترین راهکار صاف کردن شیب کوه است که گویا از سمت مقابل انجام می شود و شاید زمان زیادی طول بکشد.
کمی آن طرف تر دو مرد میانسال نظاره گر فعالیت مستمر بولدوزر در دامنه کوه و از سوی دیگر منتظر اتمام جلسه ستاد بحران در کانکس مستقر در کوی هستند. بعد از معرفی خود، با آنها همصحبت شویم.
از آنها می پرسیم آیا پیش از این با وجود استقرار در محدوده شیب تند کوه احساس خطر نمی کردید که یکی از آنها اینگونه پاسخ می دهد: ما با این اطمینان که اینجا مجوز و پروانه دارد، خانه خریدیم و از کجا باید می دانستیم اینگونه می شود.
شهرداری به ما گفته بود: «داغ دان سس گلر دا»
وی ادامه می دهد: البته قبلا برخی احتمال خطرهایی وجود داشت از جمله اینکه سالها قبل یک سنگ بزرگی بالای کوه بود که از ترس آن ماشین را کنارتر پارک می کردم و بالاخره چند سال قبل ریزش کرد اما چون آسیبی به جایی نزد کسی جدی نگرفت.
دیگری که جوان تر است حرف جالبی را می گوید که ابعاد ماجرا را وارد فاز جدیدی می کند. او می گوید: این مسیر که امروز زیر آوار مانده، مسیر حرکت اتوبوس شرکت واحد است و هر بار شاهد بودیم که با تردد اتوبوس یا سواری صدایی از کوه می آید و سنگریزه هایی سرازیر می شود، چند بار به سامانه ۱۳۷ شهرداری گزارش دادیم و به تمسخر گفتند «داغ دان سس گلر دا» (از کوه صدا می آید دیگر..!!)
وی اصلی ترین نارحتی خود را بلاتکلیفی عنوان کرده و می گوید: از بس در خانه فامیل ها ماندیم که خجالت زده هستیم، انتظار داریم شرایط برای بازگشت ما به منازل را فراهم کنند، امروز شنیدم که گفته اند چند ماه طول می کشد و این برای ما قابل تحمل نیست.
جدی نگرفتن هشدار شهروندان از سوی سامانه رسیدگی به مشکلات مردمی شهرداری(۱۳۷) آن قدر ذهن را مشغول می کند که همان جا تصمیم به پیگیری ان می گیریم که در نهایت یک منبع آگاه در شهرداری منطقه ۵ می گوید هیچ گزارشی از سوی سامانه ۱۳۷ به ما مخابره نشده است و این موضوع خود علامت سوال های زیادی ایجاد می کند که کارکرد این سامانه چیست؟
قدم زنان در اطراف محل ریزش، اشیای باقی مانده از خودرو را زیر آوار می بینیم که ساکنین محلی اذعان می کنند دو سواری پرشیا و ال ۹۰ زیر آوار مانده اند اما در هیچ منبع خبری اعلام نشده است.
شیرینی خواب صبحگاهی به قیمت دفن خودرو تمام شد
یکی از اهالی در این باره می گوید: صبح که هنوز ریزش کوه بطور کامل رخ نداده بود، افرادی با مراجعه به درب منزل یکی از صاحبان خودروها، او را از خطر آگاه کردند اما وی حاضر نشد از خواب صبحگاهی بزند و موضوع را جدی نگرفت.
حیات وحش هم عزادار شد
قصه تلخ دیگر در این حادثه زمانی بازگو می شود که شاهد جنب و جوش «روباهی» در کوه هستیم که اهالی از تکاپوی روباه مادر برای یافتن «توله» مدفون خود در آوار خبر می دهند.
گفتگوی خود را طولانی کردیم تا سرانجام جلسه ستاد بحران تمام شود و نتیجه را از زبان شهردار منطقه بشنویم.
میر علی اصغر نساج شهردار منطقه ۵ تبریز در در خصوص آخرین وضعیت می گوید: کارهای فنی و اجرایی عملیات بر عهده اداره کل راه و شهرسازی است و شهرداری مسئول هماهنگی، تدارکات و برخی کارهای جزئی است.
وی اظهار می کند: طبق قراردادی که ما بین اداره کل راه و شهرسازی و پیمانکار بسته شده، کار شروع خواهد شد و آن قسمتی که نیاز است از بالا به پایین برداشته و شیب را ملایم تر کرده و خطر رفع خواهد شد. البته یک دستگاه بیل زنجیری نیز آورده شده است.
نساج در خصوص نگرانی اهالی برای بازگشت به خانه ها می گوید: فکر نمی کنم دیگر خطری تهیدی کند اما به همه اهالی توصیه کردیم که تا زمان رفع کامل خطر در جای دیگری اسکان یابند.
گزارش از صابر عیسی پور و حمید وظیفه
