سرویس فرهنگی تبریزبیدار/ بعد از پایان جنگ تحمیلی، ۴۶ هزار شهید گمنام توسط کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح تفحص و از این میان ۳۵ هزار شهید شناسایی و تحویل خانواده ها شدند.
حدود ۳۰۰۰ شهید هم هنوز تفحص نشده اند و در این مدت هم ۲۰۰۰۰ جنازه سرباز بعثی عراقی پیدا و تحویل دولت عراق داده شده است.
۵ سال بعد از جنگ نخستین بار کار تبادل شهدای ایرانی با جنازه سربازان بعثی عراق شروع شد. برای اولین بار هم در سال ۷۴ توافق شد تا عملیات تفحص شهدا در خاک عراق انجام گیرد ولی دولت وقت عراق فقط برای سه منطقه شلمچه، فکه و میمک اجازه داد و برای عملیات تفحص شهدا در بقیه مناطق اجازه نمیداد.
بعد از سقوط رژیم صدام زمینه کامل فراهم شد تا برای عملیات تفحص شهدا در دیگر مناطق عملیاتی ۸ سال دفاع مقدس در خاک عراق که امکان وجود شهدا ایرانی داشت، کمیته جستجوی مفقودین ورود کند. اما فراهم شدن زمینه برای ورود کامل ایران برای عملیات تفحص حدود ۸ سال به طول کشید.
در مرحله اول شناسایی شهید از نظر آناتومی بدن (فیزیک کلی بدن) و ملحقات همراه شهید مانند لباس، پوتین، کلاه، وسایل شخصی، سربند، پلاک و… که کامل از بین نمی روند امکان شناسایی و تشخیص ایرانی یا عراقی بودن و سایر اطلاعات فرد را به تیم تفحص می دهد.
در صورتی که با وسایل همراه شهید و آناتومی نشود سن شهید شناسایی شود به سراغ مرحله آنتورپولوژی یا DNA می روند. شناسایی بسیاری از پیکر های شهدا به علت منطقه ای که در آن پیدا می شوند سخت است.
در سال ۱۳۸۱ علم ژنتیک به وسلیه دکتر تولایی وارد ایران و نمونه برداری از پیکر شهدای تازه تفحص شده آغاز شد. به همین دلیل اطلاعات شهدایی که پیش از سال ۸۱ دفن شده اند در بانک DNA وجود ندارد.
تحویل و شناسایی پیکر شهدا لزوما در زمان تفحص صورت نمی گیرد. امکان دارد که یک شهید تفحص و سپس دفن شود، اما فرآیند شناسایی بعدها صورت گیرد و بعد از تایید هویت، نام شهید بر روی مزار جایگزین عنوان «شهید گمنام» می شود.
کمیته جستجوی مفقودین با برداشتن بخش کوچکی از پیکر شهدا و آزمایش از خانواده شهدا (پدر و مادر یا خواهر و برادر) بانک DNA خود را تکمیل می کند.
در بررسی ژنتیکی رشته های DNA شکافته شده و تبدیل به کدهای قابل خواندن در نرم افزار می شوند. سپس اطلاعات DNA هر شهید یک به یک با خانواده های شهدا تطبیق داده می شود.
پس از تطبیق و شناسایی، پیکر شهید به خانواده تحویل و یا محلی که شهید در آنجا دفن شده مشخص می شود. در سال های ابتدایی و در نبود علم ژنتیک شناسایی شهدایی که پلاک به همراه نداشتند به صورت عکس برداری از پیکر شهید و تایید خانواده صورت می گرفت.
از ۱۰۰ نمونه برای شناسایی DNA فقط ۱۵ درصد جواب داده است و تطبیق DNA شهید در بعضی مواقع سالها طول می کشد.
تفحص مساله ای که فقط مربوط به ایران باشد نیست، مثلا در جنگ ترکیه و قبرس در سال ۱۹۴۷ میلادی ۲ هزار نفر مفقود الجسد شدند که در طول ۴۸ سال گذشته فقط هزار نفر پیدا شده اند و از آنها نیز تنها ۶۰۰ نفر، آن هم با کمک آمریکایی ها شناسایی شده اند و مابقی حتی با کمک آمریکایی ها تا کنون هنوز شناسایی نشده اند.
انتهای پیام/
