سرویس اجتماعی تبریزبیدار: امین خوانگر/ کاهش مقدار نزولات جوی و کشت بی رویه زمین های کشاورزی و در پی آن عدم تغذیه مناسب مخازن آب ها باعث افت شدید آب های زیر زمینی شده است.
منابع آب قابل برداشت جهان به دو قسمت آبهای زیر زمینی و آبهای سطحی تقسیمبندی میشود. آب زیر زمینی آب هایی هستند که در زیر سطح زمین ذخیره شده اند و در اثر نزولات آسمانی (باران، برف و تگرگ) و نفوذ آن در زمین و نیز در اثر نفوذ بخشی از آب رودخانهها و دریاچهها به زمین، پدید میآید.
گاهی صدها سال طول میکشد تا مخزنهای آب زیر زمینی تشکیل شود بطوری که حدود ۵۰ درصد جمعیت دنیا از نظر آب شرب متکی به همین آبهای زیرزمینی هستند.
آبهای زیر زمینی، به نوعی مخزن آب طبیعی می باشد که نیاز به سرمایهگذاری ندارد و به تعبیری دیگر خود پالایش هستند. تبخیر در این آب ها صورت نمیگیرد، و به همین دلیل آسیبپذیری کمتری دارند و جزو منابع مطمئن نسبت به آبهای سطحی محسوب می شود. همچنین امکان استفاده از این آبها در سالهای خشکسالی هم وجود دارد.
با این حال با به وجود آمدن پدیده خشکسالی و برداشت بی رویه آب های زیر زمینی در سال های اخیر بسیاری از نقاط مختلف دنیا را با کمبود آب مواجه ساخته است و این کمبودی مشکلات عدیده ای را فراهم کرده که از جمله این موارد می توان به افت سطح آب های زیرزمینی، نشست زمین، فشردگی خاک، تحت تاثیر قرار گرفتن کیفیت آب و… اشاره نمود. مطالعات نشان می دهد که در چند سال اخیر سطح آب های زیرزمینی نه تنها در نقاط مختلف دنیا بلکه در مناطق مختلف کشور ایران هم دچار نوسان شده است.
طبق آمار مسئولین وزارت نیرو سالانه علاوه بر مصرف آب های تجدید پذیر، شش تا هفت میلیارد متر مکعب از مخازن آب های زیر زمینی کشور کاسته می شود. اگر از حفر و تخلیه این آب های زیر زمینی جلوگیری بعمل نیاید و همین فرایند برداشت بیرویه آب ادامه یابد سال های آینده در زمینه تولید محصولات کشاورزی، مواد غذایی، پوشش گیاهی، حیات ماهیان و دیگر موجودات بشدت تحت تاثیر قرار خواهیم گرفت.
استان آذربایجان شرقی هم در سال های اخیر از این قاعده مستثنی نبود و کیفیت آب های زیر زمینی بسمت کاهش و شوری رفته است؛ به گفته مسئولین آب منطقه ای استان در سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ افت آب های زیر زمینی در بیشتر دشتهای سطح استان از جمله مرند، ملکان، مراغه، بناب و عجبشیر مشاهده شده که دلیل اصلی آن کاهش مقدار نزولات جوی در آذربایجان شرقی، کشت بی رویه زمین های کشاورزی و در پی آن عدم تغذیه مناسب مخازن آب های زیرزمینی و نیز برداشتهای زیاد از چاههای بهره برداری، بخاطر کمبود آب سطحی است. البته در تعداد کمی از دشتهای آذربایجان شرقی از جمله دشت هادیشهر و ترکمانچای افزایش سطح آب زیرزمینی مشاهده شده؛ پدیده خشکسالی، رشد جمعیت، افزایش تعداد کارخانه های صنعتی، توسعه کشاورزی بدون توجه به الگوی کشت و… از جمله عوامل اصلی این نوسان محسوب می شود.
مجتبی جلیل زاده معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی می گوید: طی سال های اخیر از جمله سال آبی جاری با خشکسالی شدید مواجه هستیم و تداوم این خشکسالی موجب کاهش چشمگیر منابع آب های زیرزمینی شده است.
او می افزاید: شناسایی چاه های غیرمجاز در حال حفاری و پرکردن این چاه ها، نصب کنتور هوشمند، بسته کردن چاه های کشاورزی در فصل غیرزراعی، برداشت آب طبق پروانه، تغییر الگوی کشت و پایش مداوم از جمله برنامه های در حال اجرا طرح احیا و تعادل بخشی آب های زیرزمینی است.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی ادامه می دهد: آب های زیر زمینی استان آذربایجان شرقی تا سال ۹۸ از وضعیت مطلوبی برخوردار بود اما با کاهش بارندگی ها و افزایش فشار روی آب های زیر زمینی این روند تغییر پیدا کرد و سال گذشته کمبود آب زیرزمینی از ۳۵ میلیون به ۸۰ میلیون متر مکعب رسیده است. کشت محصولات کم آب بر و استفاده از روش های مدرن آبیاری از جمله عوامل ارتقای بهره وری در بخش کشاورزی استان بشمار می رود.
او تصریح می کند: در راستای حفاظت و بهره وری با نصب دستگاه کنتور هوشمند از اضافه برداشت آب در چاه های مجاز سطح استان جلوگیری می شود.
با توجه به تداوم خشکسالی و وجود تنش کمبود آب باید در استفاده و مصرف بهینه این نعمت الهی صرفه جویی کنیم تا در آینده مدیون نسل های بعدی نشویم.
انتهای پیام/
