یاددشت تبریزبیدار: طاهره اشرفیان/ امنیت به عنوان یکی از ارکان بنیادین هر جامعه، همواره در کانون توجه اندیشمندان و سیاستمداران قرار داشته است. در دنیای امروز که تهدیدات امنیتی به اشکال مختلف، از جنگهای نظامی گرفته تا ناآرامیهای سیاسی و بحرانهای اجتماعی، جوامع را تحت تأثیر قرار میدهد، درک عمیقتری از مفهوم امنیت ضروری به نظر میرسد.
هانس مورگنتا، نظریهپرداز برجسته در حوزه روابط بینالملل، می گوید: «امنیت به معنای عدم وجود تهدید است؛ اما این تهدیدات میتوانند از درون یا بیرون یک کشور ناشی شوند و برای تأمین امنیت، باید به هر دو بعد آن توجه شود.»
در حقیقت، امنیت نظامی و سیاسی دو وجه مهم از امنیت کلان جامعه هستند که نقش حیاتی در پایداری و توسعه هر کشور ایفا میکنند. امنیت نظامی به توانایی یک کشور در دفاع از خود در برابر تهدیدات خارجی و حفظ تمامیت ارضی اشاره دارد. این جنبه از امنیت به ابزارهای نظامی، استراتژیهای دفاعی و تواناییهای رزمی وابسته است.
از سوی دیگر، امنیت سیاسی به ثبات و انسجام درونزا در ساختارهای حکومتی و سیاسی اشاره دارد و تأثیرات عمیقی بر زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهروندان دارد.
نتیجه تحقیقات و مطالعات انجام شده در حوزه امنیت در ایران نشان می دهد که ایران به عنوان یک کشور مهم با موقعیت استراتزیک و حساس در منطقه خاورمیانه و جهان، همچنین داشتن سیاستها و موضع گیری های متناسب با منافع و ایدئولوژی مختص به خود، همواره با چالشها و تهدیدات متعددی روبرو بوده است.
بنابراین لازم است برای تامین امنیت، به شناسایی و تحلیل دقیق این تهدیدات پرداخته شود و اقدامات لازم برای مقابله با آن ها صورت گیرد .
در این راستا اولویت بندی تهدیدات، با توجه به محدودیتهای که در زمان و منابع مالی و انسانی وجود دارد، به طور ویژه اهمیت پیدا می کند.
بررسی ها نشان می دهد که معیار نظامی و اطلاعاتی در سطح اولویت ها در جایگاه بالایی قرار دارد و همچنین تهدیدات مرتبط با جاسوسی و نفوذ اطلاعاتی می تواند در مسائل امنیتی به شدت تاثیر گذار باشد.
نگاهی گذرا به رویدادهای امنیتی در دهه های اخیر می تواند میزان، حجم و گستردگی این وقایع و همچنین ارتباط آنها با مقوله های در سطح اولویت بالا چون معیارهای نظامی _ اطلاعاتی، جاسوسی و نفوذ اطلاعاتی در کشور را به ما نشان دهد:
– حمله به مجلس شورای اسلامی و حرم امام خمینی : در سال۱۳۹۶، دو گروه تروریستی به طور همزمان به مجلس شورای اسلامی و حرم امام خمینی در تهران حمله کردند. این حملات منجر به کشته شدن ۱۷ نفر و زخمی شدن تعدادی دیگر شد. داعش مسئولیت این حملات را بر عهده گرفت.
بمب گذاری ها
– بمب گذاری در کرمان: در ۱۵ دی ۱۴۰۲، یک بمب گذاری انتحاری در مراسم تشییع پیکر شهیدان دفاع مقدس در کرمان رخ داد که منجر به کشته شدن ۱۲ نفر و زخمی شدن ۳۰ نفر شد. این حمله توسط گروه تروریستی جیش العدل انجام شده بود که از حمایت عربستان سعودی و اسرائیل برخوردار بود (خبرگزاری فارس، ۱۴۰۲).
– بمب گذاری در شیراز: در ۲۷ فروردین ۱۳۹۷، یک بمب گذاری در مسجد سیدالشهدا در شیراز رخ داد که منجر به کشته شدن ۱۴ نفر و زخمی شدن ۲۰۲ نفر شد….
ترور دانشمندان هستهای
– ترور محسن فخریزاده : محسن فخریزاده، یکی از مهمترین دانشمندان هستهای ایران، در تاریخ ۷ آذر ۱۳۹۹ در نزدیکی تهران ترور شد. این حادثه به عنوان یکی از بزرگترین ضربات به برنامه هستهای ایران تلقی شد و ایران به اسرائیل به عنوان عامل این ترور اشاره کرد.
سرقت اسناد
– سرقت اسناد هستهای: در سال ۱۳۹۷، اسرائیل ادعا کرد که به اسناد هستهای ایران دست یافته و آنها را به بیرون از کشور منتقل کرده است. این اسناد به برنامه هستهای ایران در دوران قبل از توافق هستهای (برجام) مربوط میشد و شامل اطلاعات حساس درباره فعالیتها و پروژههای هستهای ایران بود.
حملات سایبری
– حملات به تأسیسات هستهای: در سالهای گذشته، ایران بارها با حملات سایبری به تأسیسات هستهای خود مواجه بوده است. یکی از معروفترین این حملات، حمله ویروس استاکسنت در سال ۱۳۹۸ بود که به تأسیسات نطنز آسیب جدی وارد کرد.
انفجار در نیروگاه نطنز
در تاریخ ۲ تیر ۱۳۹۹ انفجاری بزرگ در تأسیسات هستهای نطنز رخ داد. این انفجار به تأسیسات غنیسازی اورانیوم در این مرکز آسیب جدی وارد کرد. مقامات ایرانی اعلام کردند که این حادثه ناشی از یک عمل خرابکارانه بوده است.
ورود ریزپرندهها به تأسیسات حساس
در سال ۱۴۰۰ گزارشی مبنی بر ورود ریزپرندهها (پهپادهای کوچک) به تأسیسات حساس ایران، از جمله تأسیسات هستهای و نظامی منتشر شد. این حوادث نگرانیهایی درباره امنیت تأسیسات کلیدی کشور به وجود آورد….
و اخیرا، حادثه ترور اسماعیل هنیئه از رهبران سیاسی حماس در تهران
و …
گرچه ایران در مقاطع مختلف زمانی و سر بزنگاهها توانسته است رویدادهای امنیتی از این دست را به خوبی مدیریت کند و از سر بگذراند اما قطعا این وقایع پیامدهای مادی و معنوی بسیار، از نظر هزینه کرد و وجهه منطقه ای و بین المللی برای ایران در پی دارد.
ضمن آنکه هشدارهایی هم در خصوص نقاط ضعف امنیتی، و ضرورت بازنگری در رویکردهای امنیتی را یادآور می شود تا مسئولین ارشد نظام پیشتر از آنکه به فکر ورود در وادی پر چالش انتقام و مقابله تهاجمی با چنین تهدیداتی — که می تواند منجر به انزوای دیپلماتیک و کاهش همکاری های بین المللی شود — آن هم با صرف هزینه ها و منابع مادی و انسانی باشند، رویکردی جامع و چند وجهی را در پیشگیری از بروز بحران ها و پاکسازی آلودگی های اطلاعاتی در راس برنامه های امنیتی قرار دهند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تقویت اطلاعات و جمعآوری دادهها
– تقویت نهادهای اطلاعاتی: سرمایهگذاری در نهادهای اطلاعاتی و امنیتی بهمنظور افزایش توان جمعآوری و تحلیل اطلاعات.
– استفاده از فناوریهای نوین: بهکارگیری فناوریهای پیشرفته مانند هوش مصنوعی و تحلیل دادههای کلان برای شناسایی الگوهای مشکوک و پیشبینی تهدیدات.
همکاریهای بینالمللی
– تشکیل ائتلافهای امنیتی: برقراری همکاریهای امنیتی با کشورهای همسایه و دیگر کشورها بهمنظور تبادل اطلاعات و تجربیات در زمینه مبارزه با تروریسم.
– شرکت در کنفرانسهای بینالمللی: حضور فعال در کنفرانسها و اجلاسهای بینالمللی مرتبط با امنیت و تروریسم بهمنظور بهرهمندی از تجارب دیگر کشورها.
آموزش و افزایش آگاهی عمومی
– برگزاری دورههای آموزشی: آموزش نیروهای امنیتی و نظامی در زمینههای مختلف از جمله شناسایی تهدیدات، مدیریت بحران و مقابله با تروریسم.
– اطلاعرسانی به عموم: ایجاد کمپینهای اطلاعرسانی برای آگاهی عمومی در مورد خطرات تروریسم و روشهای پیشگیری از آن.
تقویت قوانین و مقررات
– تدوین قوانین جدید: بهروزرسانی و تقویت قوانین مربوط به مبارزه با تروریسم و جرمهای امنیتی بهمنظور پاسخگویی سریع و مؤثر.
– ایجاد محاکم ویژه: تشکیل محاکم ویژه برای رسیدگی به جرائم تروریستی و امنیتی بهمنظور تسریع در فرآیند قضایی.
تقویت امنیت مرزها
– نظارت دقیق بر مرزها: بهکارگیری فناوریهای نوین برای نظارت بر مرزها و جلوگیری از ورود عناصر تروریستی.
– همکاری با نیروی انتظامی و نظامی: ایجاد هماهنگی بین نیروهای نظامی و انتظامی در راستای تقویت امنیت مرزها.
مدیریت بحران و پاسخگویی سریع
– ایجاد ستاد مدیریت بحران: تأسیس ستادهایی برای مدیریت بحران بهمنظور هماهنگی و پاسخگویی سریع در مواقع اضطراری.
– برگزاری تمرینات و مانورهای امنیتی: انجام تمرینات منظم برای آمادگی در برابر حوادث تروریستی و ایجاد واکنشهای سریع.
نظارت و بازرسی مستمر
– بازرسیهای دورهای: اجرای بازرسیهای دورهای در نهادهای دولتی و امنیتی بهمنظور شناسایی نقاط ضعف و تقویت آنها.
– نظارت بر فعالیتهای مشکوک: ایجاد سیستمهای نظارتی برای شناسایی و پیگیری فعالیتهای مشکوک در جامعه.
حمایت از نهادهای اجتماعی و فرهنگی
– تقویت نهادهای مدنی: حمایت از نهادهای اجتماعی و فرهنگی بهمنظور ترویج فرهنگ صلح و همزیستی مسالمتآمیز و کاهش زمینههای ایجاد افراطگرایی.
– توسعه برنامههای اجتماعی: اجرای برنامههای اجتماعی و اقتصادی برای کاهش فقر و ناامیدی که میتواند به افراطگرایی منجر شود.
ایجاد فرهنگ امنیتی
ایجاد یک فرهنگ امنیتی در جامعه و سازمان ها می تواند به پیشگیری از نفوذ عناصر نفوذی و جاسوسی کمک کند. این فرهنگ باید شامل ارزش ها و رفتارهایی باشد که امنیت را در اولویت قرار می دهندو به افراد آموزش می دهند که چگونه در مواجهه با تهدیدات امنیتی عمل کنند…
انتهای پیام/
