سرویس شهری تبریزبیدار: طاهره اشرفیان/ با توجه به رشد سریع جمعیت و توسعه صنعتی در شهرهای بزرگ ایران، مسأله پسماندها به یکی از چالشهای جدی و مهم تبدیل شده است. تبریز، به عنوان یکی از کلانشهرهای ایران، نه تنها از این قاعده مستثنی نیست، بلکه به دلیل ویژگیهای جغرافیایی، اقلیمی و اجتماعی خاص خود، با چالشهای نافذی در زمینه جمعآوری، تفکیک و بازیافت پسماندها روبهرو است. هر ساله حجم قابل توجهی از پسماندها در این شهر تولید میشود که اگر به درستی مدیریت نشوند، میتوانند تهدیدهایی جدی برای محیط زیست، سلامت عمومی و کیفیت زندگی شهروندان ایجاد کنند.
تفکیک پسماند به عنوان یک روش موثر برای کاهش حجم زبالههای دفن شده و حفظ منابع طبیعی، گذشته از ارزشهای زیست محیطی دارای فواید اقتصادی قابل توجهی نیز است. از آن جایی که تفکیک و بازیافت پسماندها از ضروریات مدیریت بهینه زباله در شهرها به شمار میآید، تبریز نیز در سالهای اخیر اقداماتی را در این راستا انجام داده است. اما با این حال، چالشهایی مانند عدم آگاهی و همکاری مردم، زیرساختهای ناکافی برای جمعآوری و تفکیک پسماندها، و عدم وجود فرهنگ مناسب، مشکلات اقتصادی و اجتماعی در میان آحاد جامعه، مانع از تحقق اهداف بهینه در این زمینه شده است. علاوه براین، نقش نهادهای دولتی و خصوصی و عدم انسجام درسیاستگذاریها، میتواند به مشکلات موجود دامن بزند. در این راستا، ضرورت دارد تا با شناسایی و تحلیل این چالشها، راهکارهایی موثر برای بهبود وضعیت بازیافت و مدیریت پسماندها در تبریز ارائه گردد.
وضعیت فعلی پسماندها در تبریز
طبق آمار منتشر شده، شهر تبریز روزانه حدود یک هزار و ۲۰۰ تن پسماند تولید میکند. از این مقدار تنها حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از پسماندها به شکل صحیح تفکیک و بازیافت میشوند. این آمار نشان دهنده عدم توجه کافی به فرایند تفکیک و بازیافت پسماندهاست.
چالش های تفکیک پسماندها
عدم آگاهی عمومی: یکی از بزرگترین موانع تفکیک و بازیافت پسماندها در تبریز عدم آگاهی و شناخت کافی مردم از اهمیت تفکیک زبالهها و همچنین چگونگی تفکیک پسماندهاست. بسیاری از شهروندان هنوز تفاوت بین انواع پسماندها (شکستنی، عالی، بازیافتی و غیر قابل بازیافت) را نمی دانند. این موضوع نه تنها منجر به افزایش حجم پسماند غیر قابل بازیافت میشود بلکه باعث میشود بسیاری از مواد قابل بازیافت به دور ریخته شوند نیاز به برنامههای آموزشی و اطلاع رسانی در تمامی سطوح اجتماعی احساس میشود.
زیرساختهای ناکافی: زیر ساختهای جمع آوری و تفکیک زباله در تبریز به طور کامل پاسخگوی نیازها نیست بسیاری از نکات شهر فاقد سطلهای تفکیک پسماند خصوصا برای مواد خشک مانند پلاستیک و شیشه هستند. این عدم دسترسی به امکانات مناسب بر رفتار شهروند تاثیر منفی گذاشته و موجب کاهش مشارکت آنها در فرایند تفکیک میشود.
نبود فرهنگ مناسب: فرهنگ بازیافت و تفکیک در میان مردم تبریز به طور کامل جا نیفتاده است. بسیاری از شهروندان همچنان تفکیک زبالهها را امری غیرضروری میدانند. ایجاد کمپینهای اجتماعی و ترویج فرهنگ تفکیک از سنین پایین میتواند به تغییر این نگرشها کمک کند.
عدم همکاری نهادهای دولتی و خصوصی: سیاستگذاریهای ناکافی و عدم هماهنگی بین نهادهای دولتی و سازمانهای خصوصی در زمینه مدیریت پسماندها، بر مشکلات موجود افزوده است. عدم وجود یک استراتژی مشخص و فراگیر در این زمینه، کارایی برنامههای مدیریت پسماند را کاهش میدهد.همکاری بیننهادی و مدیریت یکپارچه میتواند مسیر را برای بهبود وضعیت باز کند.
چالش های اقتصادی: بازیافت به منابع مالی و اقتصادی نیاز دارد. در بسیاری از موارد، هزینههای بازیافت بیشتر از مزایای آن به نظر میرسد. سرمایهگذاری در تجهیزات و آموزش نیروهای انسانی میتواند از چالشهای مالی این حوزه بکاهد اما نیاز به حمایت دولت و بخش خصوصی دارد.
مشکلات اقتصادی و اجتماعی: یکی از چالشهای بنیادی در مدیریت پسماندها مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه است. در شرایطی که بسیاری از افراد به دنبال درآمدزایی از طریق جمع آوری پسماندهای قابل بازیافت هستند. این موضوع میتواند به رفتارهایی همچون رها کردن زبالهها و تجمع آنها در معابر منجر شود. بنابراین توجه به ابعاد اجتماعی و اقتصادی در طراحی برنامههای مدیریت پسماند بسیار اهمیت دارد. ارائه مشوقهایی جهت اخذ پسماندهای قابل بازیافت میتواند به بهبود وضعیت کمک کند.
راهکارها و پیشنهادات
– برگزاری کارگاهها و سمینارها: برگزاری جلسات آموزشی برای شهروندان درباره اهمیت تفکیک پسماندها و فرآیند بازیافت.
– کمپینهای رسانهای: استفاده از رسانههای اجتماعی، رادیو و تلوزیون برای ترویج فرهنگ تفکیک و بازیافت.
– نصب سطلهای تفکیک: قرار دادن سطلهای مخصوص برای انواع پسماندها (تر، خشک، قابل بازیافت و غیرقابل بازیافت) در نقاط مختلف شهر.
– سیستم جمعآوری هوشمند: استفاده از سیستمهای دیجیتال و اپلیکیشنهای موبایل برای اطلاعرسانی درباره زمانهای جمعآوری و مکانهای مخصوص تفکیک.
– جذب سرمایهگذاری: همکاری با شرکتهای خصوصی برای تاسیس کارگاههای بازیافت و ایجاد مشاغل جدید در این حوزه.
– تشویق مشاغل کوچک: ایجاد مشوقهایی برای کسبوکارها جهت مشارکت در فرآیند بازیافت.
– کاهش هزینهها: ارائه تخفیفهای مالی به خانوادههایی که به طور منظم پسماندهای خود را تفکیک میکنند.
– سیستم امتیازدهی: ایجاد برنامهای که به شهروندان بابت تفکیک درست پسماندها امتیاز بدهد و در قبال آن جوایزی ارائه کند.
– تدوین و بهروزرسانی قوانین: بررسی قوانین موجود و بهبود آنها برای تسهیل بازیافت و تفکیک پسماندها.
– پیگیری و نظارت: افزایش نظارت بر رعایت قوانین و مقررات مربوط به تفکیک و بازیافت پسماندها.
– ایجاد مراکز بازیافت: راهاندازی مراکز بازیافت در نزدیکترین نقاط به محلهها تا دسترسی برای شهروندان آسانتر شود.
– پژوهش در زمینه فناوریهای نوین: سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه برای بهبود فرآیندهای بازیافت و تفکیک پسماندها.
انتهای پیام/
