به گزارش تبریزبیدار، الهه مهدوی/ عقربههای ساعت از میانه عصر عبور کردهاند و خیابانهای تبریز آرامآرام به صحنه توقفهای پیدرپی بدل میشوند؛ خودروهایی که پشت چراغها صف کشیدهاند، موتورسوارانی که راهی برای عبور میجویند و عابران پیادهای که با احتیاط از میان ماشینها عبور میکنند. ترافیک در تبریز دیگر یک اتفاق نیست؛ بخشی از زندگی روزمره شهری شده است.
شبکه معابر تبریز، با وجود توسعه تدریجی، سالهاست زیر فشار افزایش خودروهای شخصی قرار گرفته است. خیابانهایی که روزگاری پاسخگوی حجم تردد بودند، امروز در بسیاری از ساعات روز توان عبور روان خودروها را ندارند. هر توقف کوتاه، هر کاهش جزئی عرض خیابان، به موجی از کندی و ایست کامل تبدیل میشود.
در مناطقی مانند گلگشت و ۱۷ شهریور، ترافیک چهرهای متفاوت دارد. این خیابانها نهتنها مسیر عبور، بلکه مقصد هستند؛ مقصدی برای مراجعه به مطب پزشکان، مراکز درمانی، داروخانهها و خدمات تخصصی. حضور همزمان خودروهای مراجعهکنندگان، تاکسیها و خودروهای شخصی، خیابان را به فضایی فشرده تبدیل میکند؛ فضایی که کوچکترین توقف، آن را از حرکت بازمیدارد.
مجتمعهای تجاری و مراکز تفریحی، با چراغهای روشن و ویترینهای شلوغ، جمعیت را به خود جذب میکنند؛ اما خیابانهای اطراف همیشه آمادگی این حجم از مراجعه را ندارند. نبود پارکینگ کافی، خودروها را به حاشیه خیابان میکشاند و توقفهای چنددقیقهای، جریان عبور را مختل میکند. ترافیکی که در این نقاط شکل میگیرد، به سرعت به معابر اطراف سرایت میکند.
خودروهای تکسرنشین؛ خیابانهای پر از صندلی خالی
یکی از تصاویر ثابت ترافیک تبریز، خودروهایی است که تنها یک سرنشین دارند. صندلیهای خالی، فضای خیابان را اشغال کردهاند و هر خودرو سهمی برابر با یک خانواده یا چند مسافر از معبر میگیرد. استفاده گسترده از خودروهای تکسرنشین، ظرفیت واقعی خیابانها را کاهش داده و فشار مضاعفی بر شبکه ترافیکی وارد کرده است.
پارک دوبل، چند دقیقه توقف، چند ساعت ترافیک
پارک دوبل در بسیاری از معابر به رفتاری عادی تبدیل شده است؛ توقفی کوتاه برای خرید، مراجعه یا کار اداری که بهای آن را صدها خودرو دیگر میپردازند. خیابانهایی که با عرض محدود طراحی شدهاند، با یک توقف اضافه عملاً به گلوگاه ترافیکی بدل میشوند و صف خودروها به سرعت شکل میگیرد.
پارکینگ، کمبود همیشگی در قلب شهر
کمبود پارکینگ عمومی، بهویژه در مناطق مرکزی و پرتردد، یکی از ریشههای اصلی ترافیک تبریز است. رانندگانی که جایی برای توقف نمییابند، ناچار به دور زدنهای مکرر یا توقفهای غیرمجاز میشوند. این جستوجوی پارک، خود به بخشی از ترافیک تبدیل شده و زمان سفرهای شهری را افزایش میدهد.
حملونقل عمومی، انتخابی که هنوز اولویت نیست
با وجود نقش حیاتی حملونقل عمومی در کاهش ترافیک، بسیاری از شهروندان همچنان خودروی شخصی را انتخاب میکنند. دلایل این انتخاب متنوع است؛ از دسترسی محدود در برخی مسیرها گرفته تا زمان انتظار و شلوغی ناوگان، نتیجه این روند، خیابانهایی است که زیر بار خودروهای شخصی سنگینتر میشوند.
ترافیک تبریز تنها حاصل آسفالت و خیابان نیست؛ بازتابی از الگوی زندگی شهری است. نحوه انتخاب مسیر، زمان حرکت، شیوه پارک و حتی تصمیم برای استفاده از خودرو شخصی یا حملونقل عمومی، همگی در شکلگیری این وضعیت نقش دارند. هر رفتار کوچک، در مقیاس شهر، به اثری بزرگ تبدیل میشود.
نگاه جامع به مسئله ترافیک ضروری است
بابک رضیمنش، مدیرکل دفتر فنی استانداری آذربایجان شرقی، با اشاره به جایگاه موضوع ترافیک در دستور کار کارگروه تخصصی، بیان کرد: ترافیک اکنون به یک مطالبه عمومی و دغدغه همگانی تبدیل شده و ضروری است این مسئله تنها از دیدگاههای کوتاهمدت و مقطعی بررسی نشود.
وی با اشاره به پیچیدگیهای این پدیده در کلانشهرها افزود: ترافیک تنها یک موضوع فنی یا عمرانی نیست؛ بلکه همزمان ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را تحت تأثیر قرار میدهد.
رضیمنش تأکید کرد: مشکل ترافیک محدود به ایران نیست و بسیاری از شهرهای بزرگ جهان با آن مواجهاند، اما تفاوت اصلی در شیوه مدیریت و برنامهریزی این پدیده است.
مدیرکل دفتر فنی استانداری گفت: متأسفانه در بسیاری از موارد، ترافیک تنها به اقدامات کوتاهمدت و فنی محدود میشود، در حالی که اثرات آن بر کیفیت زندگی، اقتصاد شهری و رضایت عمومی بسیار گستردهتر است.
وی با اشاره به تجربیات موفق بینالمللی گفت: کشورهای پیشرفته توانستهاند چالشهای ناشی از مدرنیته را با نگاه جامع و برنامهریزی هوشمند، از تهدید به فرصت تبدیل کنند؛ نمونههایی مانند حملونقل هوشمند، معماری پایدار و مدیریت پسماند نشان میدهد حتی در شهرهای پرجمعیت نیز امکان مدیریت مؤثر وجود دارد.
رضیمنش افزود: تبریز برای عبور از وضعیت موجود نیازمند تصمیمگیری علمی و مبتنی بر مطالعات جامع است و نباید صرفاً به توسعه فیزیکی معابر اکتفا کرد.
اهمیت مطالعات کارشناسی و نقش رسانهها در مدیریت ترافیک
مدیرکل دفتر فنی استانداری با تأکید بر ضرورت استفاده از پژوهشهای علمی بیان کرد: مدیریت ترافیک بدون پایه علمی و مطالعات جامع امکانپذیر نیست. طرحهایی مانند طرح جامع حملونقل تبریز باید مبنای اصلی برنامهریزی و ارزیابی پروژهها باشد و صرفاً اسناد بایگانی نشوند.
وی ادامه داد: حل مشکل ترافیک بدون همکاری میان پلیس، شهرداری و دیگر نهادها ممکن نیست. تفاهمنامهها، بهرهگیری از ظرفیتهای قانونی شهرداری و تقویت نظارت هوشمند تنها مسیر ممکن است.
رضیمنش همچنین به اهمیت نقش رسانه و فرهنگ عمومی اشاره کرد و گفت: بخش قابلتوجهی از مشکلات ترافیکی ریشه در رفتار و فرهنگ عمومی دارد. هر شهروند یک حلقه از زنجیره حل مسئله ترافیک است و اصلاح این حلقه ضروری است.
وی افزود: فضای مجازی امروز یک بستر اثرگذار بر افکار عمومی است و نادیده گرفتن آن یعنی واگذاری میدان فرهنگسازی.
اقدامات اصلاحی و بودجهای در تبریز
محمدرضا روشنی، معاون حملونقل و ترافیک شهردار تبریز، وضعیت ترافیک شهر را ترکیبی از مشکلات مزمن و نشانههای بهبود توصیف کرد و گفت: بر اساس ارزیابی وزارت کشور، تبریز از نظر پیچیدگی ترافیک رتبه سوم کشور را دارد، اما از منظر اقدامات اصلاحی، در ارزیابی داخلی در رتبه نخست قرار گرفته است.
وی با اشاره به بودجه شهرداری در سال ۱۴۰۴ گفت: از ۴۰ هزار میلیارد تومان بودجه، حدود ۶۰ درصد به حوزه حملونقل و ترافیک اختصاص یافته است که نشاندهنده اولویت مدیریت شهری برای کاهش مشکلات ترافیکی است.
روشنی درباره چالشهای کلانشهر تبریز افزود: افزایش دو و نیم برابری خودروها در حالی رخ داده که زیرساختها و معابر همراستا با این رشد توسعه نیافتهاند؛ این مسئله فشار مضاعفی بر شبکه معابر وارد میکند.
معاون حملونقل شهردار تبریز با بیان اینکه دو چالش اصلی شامل ایمنی و روانی ترافیک است، گفت: توجه عمومی بیشتر روی روانسازی ترددهاست و ایمنی کمتر دیده میشود، در حالی که تجربههای جهانی نشان میدهد اصلاح الگوهای رفتاری و مدیریت تقاضای سفر تأثیر پایدارتری دارد.
وی افزود: سیاستهای خودرو محور هزینههای اقتصادی و اجتماعی زیادی به شهر تحمیل کرده و فضای شهری را برای پیادهروی و دوچرخهسواری ناامن میکند. هدف اصلی، کاهش سرعت متوسط و افزایش ایمنی شهروندان است.
روشنی همچنین به بهرهگیری از فناوری و ابزارهای نوین اشاره کرد و گفت: سامانههای هوشمند و دوربینهای نظارتی برای مدیریت بهتر ترافیک و افزایش ایمنی در سطح شهر در حال توسعه است.
مدیریت ترافیک بدون تصمیمگیری هوشمند ممکن نیست
سرهنگ جهانگیر جهانگیری، رئیس پلیس راهور تبریز، تراکم بالای خودروها و ایجاد گرههای ترافیکی را عامل اصلی مشکلات این شهر دانست و گفت: ترافیک صرفاً تعداد خودروها نیست؛ موضوع اصلی تراکم و توزیع ناصحیح سفرها در نقاط پرتردد است.
وی افزود: قرار گرفتن کاربریهای مزاحم در کنار معابر شلوغ بدون در نظر گرفتن ظرفیت ترافیکی، باعث پیچیدگی در عبور و مرور شده و بارها هشدار دادهایم.
جهانگیری تصریح کرد: تبریز به لحاظ موقعیت جغرافیایی امکان گسترش نامحدود معابر را ندارد و خیابانهای مرکزی که پیشتر طراحی شدهاند، اکنون با فشار مضاعف ترافیکی مواجهاند.
وی بر تغییر نگاه از جابجایی خودرو به جابجایی انسان تأکید کرد و گفت: رویکرد انسانمحور در هسته مرکزی شهر، بسیاری از مشکلات فعلی را قابل کنترل میکند.
رئیس پلیس راهور تبریز همچنین درباره چالش موتورسیکلتها بیان کرد: موتورسیکلت به انتخاب رایج تبدیل شده اما باید در چهارچوب قانون و با آموزش صحیح استفاده شود.
وی با اشاره به محدودیت نیروی انسانی پلیس گفت: برای پوشش کامل سطح شهر و حجم تردد، امکانات محدودی در اختیار داریم؛ بنابراین توسعه دوربینهای ثابت و سیار و خودروهای ثبت تخلف یک ضرورت است.
جهانگیری افزود: در برخی تقاطعها چند دوربین بهصورت همزمان فعال هستند تا تخلفات از چند زاویه ثبت شود و احتمال خطا کاهش یابد.
رئیس پلیس راهور تبریز، صدور مجوز بدون بررسی ترافیکی را یکی از عوامل اصلی معضلات ترافیکی شهر دانست و توضیح داد: برخی مراکز مانند درمانگاهها، کلینیکها، ساختمانهای پزشکی و مدارس غیرانتفاعی، گاهی بدون ارزیابی شورای ترافیک یا اطلاع پلیس راهور فعالیت خود را آغاز میکنند. هر مکانی که مراجعهکننده زیادی دارد، لازم است پیش از صدور مجوز، اثرات آن بر جریان تردد مورد بررسی قرار گیرد.
انتهای پیام/
