سرویس فرهنگی و اجتماعی تبریزبیدار؛ بتول حیدری
اگر لازم است قضاوت کنی ، درباره چیزی قضاوت کن که در مسئولیت تو است. وقتی که خارج از مسئولیت خود قضاوت می کنی اگر درست بگویی، کار تو دخالت و زیاده روی است و اگر اشتباه کنی، بار نتایج این نظر اشتباه هم به آن اضافته می شود.
چرا با اینکه همه ما میدانیم قضاوت کردن بر رفتار و گفتار دیگران از زشتترین و آزاردهندهترین ناهنجاریهای رفتاری ما است؛ اما بیشتر اوقات آگاهانه یا ناآگاهانه مرتکب آن میشویم؟ درحالی که اگر هر یک از ما به درستی خود را بشناسد و تاثیر قضاوتهای نادرست خود را بر زندگی افراد ببیند و این نکته را درک کند که گاهی قضاوتهای نادرست میتواند مسیر زندگی دیگران را تغییر دهد، به طور قطع در قضاوت عجله نکرده و بسیاری از اوقات ترجیح میدهد از قضاوت بپرهیزد و انجام این موضوع مهم را به افراد دارای صلاحیت بسپارد.
شاید راحتترین حرف در نشاندادن برتریهای شخصیت اجتماعیمان این باشد که قضاوتکردن دیگران کار درستی نیست و این مهم را به همه توصیه میکنیم؛ اما در عمل واقعا به این راحتی نیست و همه ی ما در حال نتیجهگیری درباره عمومیترین و خصوصیترین ابعاد هر کس و هر چیز هستیم. تنها معیار سنجش جهان را هم خودمان و اندیشههایمان میدانیم.
دکتر باربارا مارکوی؛ روانشناس معروف آمریکایی که بهعنوان کارشناس در برنامهی The Today Show حضور داشته و کتابهای پرفروشی چونDying of Embarrassment را نوشته در مصاحبهای با نشریهی Psychology Today در اکتبر ۲۰۱۴ درباره دلایلی که نباید به قضاوت دیگران بپردازیم، میگوید: «اگر مردم به این شعار ذهنی ایمان داشته باشند که ما برعکس تفاوتهایمان، اشتراکات بیشتری داریم، دست از قضاوتکردن هم برمیدارند. ما فراموش میکنیم که فرد مورد نگاه قضاوتگر ما یک نفر مانند خود ماست که میتواند از اینکه بیعلت و بیشناخت مورد تحلیل بد قرار گرفته و آدمی اشتباهی قلمداد شده، ناراحت شود».
او میگوید مسئله این است که ما نمیخواهیم بپذیریم که همهی ما اشتباه میکنیم و نباید اشتباه را ملاک شناخت کامل شخصیت کسی دانست؛ migna.ir ضمن آنکه گاهی ما اصلا هیچ مورد اشتباهی را به واقع نمیبینیم و تنها چون حرف یا رفتاری دور از سلیقه و تفکر ماست، رای صادر میکنیم.
انسانها بیآنکه توجه کنند کارشان چقدر آسیبزا خواهد بود، درباره هم قضاوت کرده و دست به ساخت شایعه میزنند و یکدیگر را میرنجانند؛ امری که به تخریب روابط اجتماعی میانجامد. برچسبزدن به افراد میتواند دیوار اعتماد را در گروههای اجتماعی ازبینببرد.
قرآن کریم قضاوت زودهنگام و براساس حدس و گمان را نکوهش می کند:
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً أَ یُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخیهِ مَیْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحیم.
اى کسانى که ایمان آوردهاید! از بسیارى از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضى از گمانها گناه است و هرگز (در کار دیگران) تجسّس نکنید و هیچیک از شما دیگرى را غیبت نکند، آیا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به یقین) همه شما از این امر کراهت دارید تقواى الهى پیشه کنید که خداوند توبهپذیر و مهربان است!
دلایل متفاوتی می تواند داشته باشد سر اینکه بعضی ها به صورت مستمر در مورد دیگران قضاوت می کنند. به عنوان مثال برخی به دلیل شرایط خاص خانوادگی خود قضاوت کردن درباره دیگران را به عنوان یک عامل کمکی در برقراری رابطه یاد گرفته و بدان عادت کرده اند. برخی در مورد دیگران قضاوت می کنند تا در اصل، خودشان را مخفی کرده باشند چرا که مواردی را در دیگران می بینند که در خودشان هم وجود دارد و آنها این ویژگی را دوست ندارند.
عده ای با قضاوت منفی در مورد دیگران و تحقیر آن ها برای مهم جلوه دادن خود و داشتن حس بهتر استفاده می کنند. اما هیچ کدام از این دلایل سبب نمی گردد قضاوت کردن حس مناسبی برای انسان ایجاد نماید زیرا اساساً قضاوت کردن دارای بار منفی است. و تنها راه رسیدن به آرامش عشق ورزیدن به دیگران و قبول کردن آنهاست همان طور که هستند و بهترین نقطه شروع از خویشتن است یعنی انسان به خود عشق بورزد و به خود احترام گذارد. ما از درون انسان ها و نیت آنها آگاه نیستیم. تنها خداوند حکیم است که می داند در دل هر انسانی چه می گذرد و هم اوست که بر اساس آنچه می داند قضاوت می کند و جزای عمل انسان را می دهد. پس بدانیم و آگاه باشیم که قضاوت در مورد خوب و بد دیگران و نیت اعمالشان در حوزه صلاحیت ما نیست لذا ما انسان ها به جای خداوند متعال حق نداریم در مورد خوبی و یا بدی کسی نظر داده و نباید قضاوت کنیم!
