به گزارش تبریز بیدار ، حدود ۹ ماه به آغاز تبریز ۲۰۱۸، زمان باقیمانده و هرروز که برگی از تقویم تاریخ رویهم گذاشته میشود، به این رخداد نزدیکتر میشویم. تبریزبیدار بنا بر رسالت رسانهای خود و با همکاری کانون ایرانشناسی و گردشگری دانشگاه تبریز، میزبان نشستی با عنوان « بررسی تأثیرات کارآفرینی و کسبوکاربر تبریز ۲۰۱۸»در تحریریه خود بود.
در این نشست، شیخی مشاور، مدرس و محقق کارآفرینی به همراه تعدادی از دانشجویان گردشگری، به ارائه مباحث و تبادل نظر پیرامون آثار فرهنگی و معماری در گردشگری شهر تبریز پرداختند.
ظرفیت های اقتصادی تبریز ۲۰۱۸ و نقش آن در توسعه این شهر را چگونه ارزیابی می کنید؟ به نظر شما این رویداد تاثیری در توسعه شهری تبریز خواهد داشت؟
به نام خدا. بسیار ممنونم که در ادامه سلسله نشست های تخصصی تبریز۲۰۱۸ این فرصت فراهم شد تا بنده در خدمت مخاطبان پایگاه خبری تبریزبیدارو دانشجویان رشته جهانگردی باشم. صنعت گردشگری دومین صنعت مهم جهان است که تاثیر بسزایی در توسعه اقتصادی و اشتغالزایی دارد و در دنیا از هر ۱۱ نفر ۲ نفر در این صنعت فعالیت می کند. البته گردشگری صنعت بسیار وسیعی است که مهمان نوازی و پذیرایی از توریست بخشی از آن است و بخشی هم وسایل نقلیه مسافرتی است که می تواند در این حوزه به گردشگران خدمات ارائه کند.
به عنوان مثال اگر بخواهیم کشور آمریکا را بررسی کنیم مشاهده می شود که صنعت توریسم دومین صنعت درآمدزای این کشور است و حتی صنعت اصلی برخی از کشورها نیز می باشد بطوری که کشور همسایه مان ترکیه سالانه نزدیک ۲۴ میلیارد دلار از این طریق درآمد کسب می کند در حالی که ایران در عین دارا بودن اکثر پتانسیل های لازم، سالانه تنها ۶ میلیارد تومان از طریق صنعت توریسم درآمدزایی می کند
یعنی ایران یک چهارم کشور ترکیه از طریق صنعت توریسم درآمد کسب می کند و این بیانگر این است که این صنعت ظرفیت ها و پتانسیل های لازم برای فعالیت در این حوزه را داراست بویژه شهر تبریز که به دلیل دارا بودن بناهای تاریخی، و اکوتویسم طبیعی، پتانسل های اجتماعی و فرهنگی می تواند جایگاه مناسبی در این حوزه داشته باشد. تبریز به عنوان مهمترین شهر در شمالغرب کشور می تواند با سرمایه گذاری بیشتر در صنعت توریسم و گردشگری حرفی برای گفتن باشدچرا که سرمایه گذاری در این حوزه موجبات رشد اقتصادی و اشتغالزایی را فراهم خواهد کرد.
روشهای نوین کسب و کار و درآمد چیست؟ فارغ التحصیلان رشته جهانگردی و مدیران شهری چگونه می توانند از این روشها در حوزه تبریز ۲۰۱۸ در راستای اشتغالزایی استفاده کنند؟
گردشگری حوزه ای خدماتی در سراسر دنیاست و حتی در ایران رشد حوزه خدمات نسبت به سایر حوزه ها بیشتر است بطوری که ۶۰ درصد افراد در حوزه خدماتی مشغول فعالیت هستند لذا دو حوزه خدمات و گردشگری از ظرفیت ها و پتانسیل های فراوانی برای اشتغالزایی برخوردار است.
البته اگر بخواهیم به بحث کارآفرینی از دیدگاه بالاتر نگاه کنیم کارآفرینی در شرکت ها و سازمان های مربوطه صورت می گیرد یا در شرکت های مستقلی که در این زمینه فعالیت می کنند تا این خدمات را ارائه دهند. اگرچه کارآفرینی با اشتغالزایی ارتباط دارد اما تفاوت هایی نیز دارد.
کارآفرینی همواره با نوآوری همراه است و شرکت هایی می توانند مشتری جذب کنند که همیشه در کارشان نوآوری داشته باشند. محققان کارنو آورانه را در پنج حوزه می دانند که این حوزه ها عبارتند از حوزه هایی که در آنها محصولات و خدمات نوین ارائه شود تا وارد بازارهای جدید شویم، استفاده از مواد اولیه نوین، استفاده از فرایندهای جدید، که این فرایندها می تواند خدمت باشد، در نهایت تغییر در ساختار صنعت چرا که در گذشته تمامی امور در این حوزه بصورت فیزیکی صورت می گرفت مثل رزرو بلیط یا هتل اما امروزه بسیاری از این کارها از طریق اینترنت صورت می گیرد.
لذا شرکت ها یا افرادی که در این حوزه فعالیت می کنند می توانند با اعمال برخی نوآوری ها با استفاده از ظرفیت های این حوزه میزان کسب و کار را افزایش دهند. تا هم به توریست ها خدمات ارائه دهند و هم زمینه اشتغال خود را فراهم نمایند و می توان گفت در این حوزه، زمینه کارآفرینی و اشتغالزایی فراوان است.
البته نیاز به سرمایه گذاری کمتری نسبت به سایر حوزه ها دارد و برعکسِ سایر حوزه ها در مدت بسیار کمی می توان این زمینه ها را ایجاد کرد. به ویژه در تبریز به دلیل استقرار رشته مدیریت جهانگردی در دانشگاه تبریز، این کار به سهولت می تواند صورت گیرد و در این حوزه می توان از فارغ التحصیلان این رشته استفاده کرد.
تبریز ۲۰۱۸ بهترین فرصت برای ارائه ایده در این زمینه است و می توان با استفاده از ظرفیت های این رویداد مهم زمینه فعالیت کسب و کار های جدید را فراهم نمود. یا می توان با سازمان ها و شرکت هایی که در این زمینه فعالیت می کنند همکاری نمایند و ایده های نوین خود را به این سازمان ها ارائه دهند و از این طریق خواهند توانست هم زمینه اشتغال خود را فراهم کنند و هم این سازمان ها را ارتقا دهند. البته تعداد نفراتی که می توانند در این سازمان ها فعالیت کنند با توجه به این فرصت می تواند افزایش یابد و هم از لحاظ اجتماعی موجب اشتغالزایی شود و هم از لحاظ اقتصادی در آمدزایی شود تا با تزریق این درآمدها به شهر چون ضریب گردش پول در ایران تقریبا چهار برابر است و علاوه بر آن درآمد حاصل از آن به سایر صنایع موجود در شهر تزریق می شود و در نهایت سطح رفاه را در جامعه ارتقاء می دهد.
با توجه به اینکه افراد بسیاری در این حوزه فعالیت می کنند و رفته رفته فاصله ها در این حوزه حذف می شود و دسترسی به سایت های این حوزه حتی باعث حذف آژانس های گردشگری می شود لذا باید دانشجویان این حوزه باید فعالیت بیشتری نمایند و خود در این زمینه ایده ارائه دهند که خوشبختانه این پتانسیل در دانشجویان این حوزه وجود دارد اما متاسفانه اعتماد متقابل بین دانشجویان و افرادی که می خواهند ایده این دانشجویان را اجرا کنند، وجود ندارد و وقتی دانشجویی می خواهد در این خصوص ایده بدهد سرمایه لازم برای اجرای ایده خود را ندارد و در نتیجه می خواهند ایده این دانشجو را تصرف کنند. به نظر شما آیا بهتر نیست برای جلوگیری از وقوع چنین جریاناتی، سرمایه لازم برای اجرای ایده در اختیار دانشجویان قرار دهیم؟
در اکثر کشورهای دنیا، مثل آمریکا، خود دانشجویان شرکت های جدید در این حوزه را راه اندازی می کنند، به این ترتیب که فارغ التحصیلان این رشته پس از کسب مهارتهای لازم در این حوزه، خود فرصتها را شناسایی می کنند، و ایده های خود را مطرح و از این فرصت بهره برداری می کنند، که این امر از چندین طریق صورت می گیرد، یکی اینکه با سازمان های مربوطه همکاری می کنند و یا اینکه خود مستقلا شروع به فعالیت می کنند، در این روش چون مباحثی که در دانشگاه ها مطرح می شود بیشتر به صورت تئوری مطرح می شود، البته دوره های کارآموزی نیز طی می کنند که باعث می شود به صورت عملی با مباحث این رشته از نزدیک آشنا شوند اما متاسفانه دانشجویان به دلیل عدم شناخت دقیق از خود و این رشته نمی توانند بهترین استفاده را از ظرفیت های این حوزه ببرند، در حال حاضر با راه اندازی اکوسیستم کارآفرینی و استارت آپ ها در سرتاسر دنیا، که حتی رنکینگ نیز می شود. در کشور ما تهران در این زمینه رتبه اول را دارد اما اکوسیستم تبریز نیز کم کم راه اندازی شده که دانشگاه و پارک علم و فن آوری و شتاب دهنده هایی که وارد این حوزه شدند می توانند تاثیرگذار باشند. دانشجویان می توانند ایده های خود را به این شتاب دهنده ها ارائه دهند و از راهنمایی و آموزش مربیان این حوزه بهره مند شوند تا ایده های خود را پرورش دهند.
اگر این ایده ها به حدی باشند که قابلیت سرمایه گذاری داشته باشند سرمایه گذار به این افراد معرفی می شود. البته درصدی از این شرکتی که راه اندازی می شود به سرمایه گذار تخصیص می یابد و بقیه نیز به تیم دانشجویی که این ایده را مطرح کرده و اجرا خواهد کرد تخصیص می یابد که می توانند در مدت بسیار کمی این ایده را راه اندازی کنند.
به کارآموزی در آژانس های گردشگری یا سازمان های مربوطه اشاره کردید، که برای مدت کوتاهی از این دانشجویان استفاده می کنند و بعد از رسیدن به اهداف مدنظر خود، پس از مدتی به بهانه های واهی این دانشجویان را دست به سر می کنند و استفاده ابزاری از دانشجویان می کنند، به نظر شما با این روشها موفق خواهیم شد؟
در ابتدا دوره های کارآموزی هدفمند تعریف شده بودند، اما در اجرا دچار مشکل شده و برخی مشکلات را ایجاد کرده است و باعث شده از مسیر اصلی خود منحرف شود. بطور مثال بجای اینکه شخص آموزش های خاصی را اخذ نماید از این افراد در مسیر خواسته های خود استفاده می کنند و همچنین برخی از افراد اصلا در این دوره های کارآموزی شرکت نمی کنند و فقط برگه مربوطه را امضاء می کنند. اما به نظر بنده دانشجویان قبل از ورود به عرصه کار، ابتدا نسبت به خصوصیات اخلاقی و علایق شخصی خود شناخت صحیح پیدا کنند و مهارت و توانمندی های خود را شناسایی کنند چون بخشی از استعدادهای افراد ذاتی و بخشی نیز اکتسابی است لذا زمانی به موفقیت دست خواهند یافت که شناخت صحیحی از خود داشته باشند. می توانند توانمندی های خود را بصورت نقشه ای طراحی کنند و از روی آن پروپوزال تهیه نمایند. و در نهایت می توانند به حوزه هایی که در این زمینه فعالیت می کنند مراجعه کرده و ایده خود را ارائه دهند. در عین حال دوره کارآموزی فرصت مناسبی است تا فارغ التحصیلان با فضای کسب و کار آشنا شوند.
اگر این افراد بتوانند بخوبی آموزش ببینند و خود را با فضای سازمانهایی که دوره کارآموزی خود را طی می کنند، منطبق نمایند سازمان مذکور در ادامه برای تداوم همکاری دعوت خواهند کرد. یا بعد از سپری کردن دوره کارآموزی، می تواند مستقلا در این زمینه فعالیت نماید. بر این اساس نتیجه می گیریم، دوره کارآموزی فرصت مناسبی است البته به شرط اینکه هدفمند انتخاب شود.
منظور شما از هدف گذاری مناسب چیست؟
چندین سال پیش تحقیقاتی در این زمینه در دانشگاه هاروارد آمریکا صورت گرفت، بر این اساس از دانشجویان این دانشگاه سوال شد که آیا اهداف زندگی خود را مشخص کرده اند یا خیر؟ ۸۳ درصد دانشجویان اعلام کردند که اهدافشان را مشخص نکرده اند و ۱۴ درصد اعلام کردند اهدافشان مشخص است و تنها ۳ درصد گفتند نه تنها اهداف ما مشخص است بلکه ما آنها را مکتوب هم کرده ایم. پس از ۱۰ سال دوباره به این افراد مراجعه کردند از بین این هزار نفری که در تحقیق شرکت کرده بودند برخی پزشک و مهندس و رئیس جمهور و حتی برخی خلافکار شده بودند طبق بررسی ها مشخص شد دسته اول سه برابر بقیه توانسته بودند به موفقیت برسند و سه برابر بقیه درآمد کسب می کردند، افرادی که اهداف خود را مشخص و مکتوب کرده بودند، ۱۰ برابر افرادی که اصلا اهداف خود را مشخص نکرده بودند توانسته بودند موفقیت کسب کنند و درآمد داشته باشند.
پس نتیجه می گیریم مشخص کردن هدف تاثیر بسزایی در زندگی افراد داشته باشد اما در این راستا باید چشم اندازی برای خود تعریف کنیم مثلا ما می خواهیم تا ۲۰ سال بعد به کجا برسیم؟ البته اهداف ما باید مطابق با استعدادها، توانمندی ها و ارزش های ما باشد چرا ما پایبند برخی از ارزشها هستیم که حاضریم برای آنها از اهداف خود چشم پوشی کنیم. یکی از این ارزشها خانواده است. در عین حال می توانیم در رسیدن به اهداف خود فرصت های جدیدی ایجاد نماییم.
با توجه به شرایط اقتصادی کشور به نظر شما چه افرادی می توانند موفق تر باشند، افراد ریسک پذیر یا ریسک گریز؟ آیا می توان موفقیت در حوزه کارآفرینی را تضمین کرد؟
می دانیم که افراد همواره در تعامل با محیط اطراف خود هستند و می تواند به محیط خود تاثیر بگذارد البته این تاثیری گذاری بستگی به خود فرد نیز دارد، بعنوان نمونه تاثیرگذاری فردی همچون گاندی بر محیط اطرافش بسیار زیادتر از شخصی است که اعتماد به نفس کمتری دارد و تاثیر محیط بر اینگونه افراد بیشتر است. البته برخی از مسائل محیط قابل پیش بینی نیست. این تاثیرگذاری می تواند به روشهای مختلفی اتفاق بیفتد در گذشته که پیشرفت های تکنولوژی به شکل امروزی نبود، با برنامه ریزی های استراتژیک افراد و شرکت ها می توانستند اهداف خود را دنبال کنند اما اکنون تحولات به حدی است که پیش بینی موقعیت بسیار سخت شد و در نتیجه اقدام به طرح سناریو در این زمینه کردند و برنامه ها انعطاف پذیر شدند و قابلیت تغییر دارند. اما مهم این است که مسیری را برای خود مشخص کنیم تا با توجه به آن عمل کنیم.
برخی از افراد ریسک گریز هستند و از کارهای عادی و روتین مثل کارمندی خوششان می آید که متاسفانه فعالیت در این حوزه کاهش یافته و تعدادی نیز جسور و ریسک پذیر هستند که این افراد نیز ممکن است خود را دچار مشکل نمایند. اما کارآفرینان در حد معقول ریسک می کنند تقریبا ۵۰ درصد ریسک پذیری دارند اگر فرصتی وجود داشته باشد که امکان تغییر داشته باشد، این تغییر را ایجاد می کنند ولی در حوزه هایی که امکان شکست بیشتر از موفقیت باشد وارد نمی شوند یکی از ویژگی هایی که کارآفرینان را نسبت به بقیه متفاوت می کند همین قابلیت ریسک پذیری این افراد است. در شرایط عادی جامعه نیز تاثیر ریسک پذیری و ریسک گریزی را می توان در حوزه کارآفرینی مشاهده کرد.
به نظر شما به چه سمتی حرکت کنیم که هم پایه های گردشگری این شهر تقویت شود و هم بازار کار مورد نیاز برای فارغ التحصیلان این رشته فراهم شود؟
یکی از وظایف دولت فراهم کردن رفاه اقتصادی در جامعه است که کنترل تورم یکی از روشهای دستیابی به رفاه اقتصادی است، علاوه بر آن دولت باید اشتغالزایی کند اما مشاهده می کنیم که رفته رفته اشتغال به صورت رسمی و کارمندی کمتر می شود و تکنولوژی و ربات جایگزین انسان می شود به همین دلیل در این راستا باید از بخش خصوصی و کارآفرینی کمک بگیریم.
کاهش ظرفیت پذیرش دانشجو در این رشته نیز معقول نیست چرا که وجود فرد تحصیل کرده بیکار در جامعه بهتر از وجود فرد تحصیل نکرده است اما در عین حال فردی که تحصیلات دانشگاهی دارد باید انتخاب رشته تحصیلی اش هدفمند و از روی برنامه باشد و توانمندی ها و استعداد هایش متناسب با رشته تحصیلی اش باشد و با فرصت های کاری رشته تحصیلی اش منطبق باشد یکی از این روش ها این است که با کسب و کارهای فعال در این حوزه فعالیت کند و اگر ظرفیت این بخش ها محدود است، فرصت های کسب و کار جدید ایجاد شود. مثلا در حوزه توریسم با توجه به وجود اماکن تاریخی، فرهنگی و اکوسیستم طبیعی چشمه های آب معدنی در اطراف شهر تبریز که مناسب برای همه فصول سال است می توان حتی توریسم درمانی ایجاد کرد.
سالانه تعداد افراد سالخورده و ثروتمند در جهان افزایش می یابد و این افراد بعد از بازنشستگی به گردش می روند و این زمینه ای برای افزایش گردشگری است لذا رویداد تبریز ۲۰۱۸ می تواند نقطه عطفی برای ما در این حوزه باشد و باید روند صعودی در این راستا در نظر داشته باشیم و باید ظرفیت های مختلف صنعت توریسم را در جامعه معرفی کنیم و یا زمینه های حدید را در این راستا فراهم کنیم تا بتوانیم گردشگران بسیاری را جذب کنیم.
با توجه به اینکه ایران کشوری مسلمان نشین است لذا این کشور می تواند یکی از مقاصد حذب گردشگری حلال در جهان باشد اما متاسفانه ما در این عرصه ضعیف عمل کرده ایم. در حال حاضر کشورهایی مثل مالزی، اندونزی، ترکیه، مصر و حتی اسپانیا در این حوزه به صورت برند تبدیل شده اند و گردشگران مسلمان را جذب و به آنها خدمات توریستی ارائه می دهند. اگرچه تمام خدماتی که ما ارائه می دهیم حلال است اما نتوانسته ایم در این حوزه برند باشیم و توریست ها را جذب کنیم.
هر چقدر میزان جلب رضایت مشتری افزایش یابد به تبع آن درآمد حاصل از آن نیز افزایش خواهد یافت. در این راستا نحوه برخورد هتل ها و مسافرخانه های شهر تبریز را چگونه ارزیابی می کنید؟
مهمترین مسئله در جلب رضایت مشتری این است که نسبت به مشتری دید بلند مدت داشته باشیم و اینکه در طول عمر مشتری چقدر وی خرید خواهد کرد و چقدر خدمات ارائه خواهیم داد؟ ولی متاسفانه این دیدگاه در تبریز کوتاه مدت است و سعی می کنند از همان باری که مشتری مراجعه کرده بهره برداری کنند هر چند که مشتری ناراضی باشد. هر مشتری ناراضی با تبلیغات منفی خود می تواند ۱۰ الی ۲۰ مشتری بالقوه را از بین ببرد.
در حالی که هزینه راضی کردن یک مشتری برابر یک پنجم هزینه جذب مشتری جدید است پس نتیجه می گیریم ارائه خدمات مناسب و رضایت مندی مشتری باعث تبلیغات مثبت و در نهایت جذب مشتری جدید و درآمدزایی می شود. همانگونه که مستحضرید نارضایتی یک مشتری از یونایتد ایرلاینز و عدم رسیدگی این شرکت به شکایت این مشتری باعث شد تا این مشتری ناراضی کلیپی بر علیه یونایتد ایرلاینز بسازد و پخش کند، ده میلیون نفر از این کلیپ دیدن کردند و باعث شد سهام این شرکت افت کند و درآمد کمتری نیز کسب کند.
پس نتیجه می گیریم باید در این حوزه به مشتری توجه بیشتری شود. اصلی در بازاریابی خدمات مطرح است که دو بند دارد، بند اول اینکه حق همیشه با مشتری است. بند دوم هم اینکه اگر فکر می کنید مشتری خیلی پررو است باز به بند اول مراجعه کنید چون همیشه حق با مشتری است هر چند دلیلی نداشته باشد، باید در هر صورت رضایت مشتری را جلب کنیم.
در این حوزه چون بخشی از این توریست ها داخلی و بخشی نیز توریست خارجی هستند اگرچه در رویداد تبریز ۲۰۱۸ ، تبریز بعنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی معرفی شده و بر روی کشورهای اسلامی تاکید شده است اما در بین همین کشورهای اسلامی نیز فرهنگ ها و زبانهای مختلفی وجود دارد بنابراین لازم است فعالین این حوزه با زبانها و فرهنگ های مختلفی آشنا شوند، چون تاکنون با این حجم بالای توریست روبه رو نشده اند پس باید متخصصین در این حوزه از دانشجویان و فارغ التحصیلان این رشته استفاده کنند تا بتوانند خدمات بهتر و بیشتری به این گردشگران ارائه دهند تا رضایت مشتری را جلب کنند.
نظر شما درباره تبریز ۲۰۱۸ چیست؟
باید به این رویداد مهم دید فرآیندی داشته باشیم یعنی به چشم یک نقطه یا یک سال نگاه نکنیم نباید بعد از پایان سال ۲۰۱۸ آن را فراموش کنیم، و باید سعی کنیم تحول ایجاد کرده و فرآیند مذکور را ادامه دهیم همانگونه که عرض کردم گردشگری دومین صنعت مهم دنیاست که اشتغالزایی بالایی دارد.
اما چون گردشگری حوزه ای خدماتی است و نیازمند افراد متخصص است لذا اگر توجه بیشتری به این صنعت شود در آینده این صنعت می تواند جزء صنایع اصلی کشور باشد و باعث توسعه منطقه و اشتغالزایی شود و می توانیم در این راستا می توانیم از کشور ترکیه الگو بگیریم.
با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید
متشکرم موفق باشید
