یادداشت تبریزبیدار: صابر عیسی پور / هفته گذشته مانور سراسری زلزله با عنوان «صلابت آذربایجان» برگزار شد؛ رزمایشی با سناریوی وقوع زلزلهای ۶.۴ ریشتری در کانون شهر جدید «شهریار» با حضور دستگاههای اجرایی، امدادی و خدماتی استان به اجرا درآمد. هدف رسمی این مانور، سنجش آمادگی نهادهای مسئول در مواجهه با بحرانهای طبیعی و ارتقای هماهنگی میان دستگاهها عنوان شده بود.
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور و استاندار آذربایجان شرقی نیز در حاشیه رزمایش، عملکرد نیروها را مثبت ارزیابی کرده و بر ضرورت آمادگی دائمی در برابر زلزلههای محتمل تاکید داشتند.
اما فراتر از این نمایش توان، پرسشهای جدی درباره کارآمدی چنین مانورهایی در برابر واقعیتهای تلخ تبریز مطرح است. در ظاهر، همهچیز مرتب بود؛ نیروهای امدادی در صحنه حاضر، تجهیزات در حال کار، هماهنگی میان دستگاهها و حتی بارندگی شدید که به گفته مسئولان، مانور را واقعیتر کرده بود. اما واقعیت تلخ تبریز در محلاتی چون ترلاندرهسی، ایده لو، ملازینال و… چیز دیگری است.
تبریز شهری است که در نوار شمالی و حاشیه اتوبان پاسداران خانه ها در پای کوه و بهصورت پلکانی بنا شدهاند. همچنین در قسمتی دیگر از شهر حاشیهنشینانی زندگی میکنند که خانههایشان بر شیبهای تند و زمینهای ناایمن بنا شده است. در چنین شرایطی، حتی زلزلهای با بزرگی ۵ ریشتر میتواند فاجعهای گسترده رقم بزند؛ نه فقط بهخاطر تخریب ساختمانها، بلکه بهدلیل مسدود شدن مسیرهای امدادرسانی. خودروهای آتشنشانی و اورژانس در کوچههای باریک و پلکانی این محلات عملاً امکان حضور ندارند و هر سناریوی تلخی قابل پیشبینی است.
از سوی دیگر، مانورهای امدادرسانی بدون توجه به ریشه بحران، بیشتر شبیه تمرین روی کاغذ هستند. پیش از هر رزمایش باید به معضل ساختوسازهای غیرمجاز اندیشید؛ خانههایی که با کمترین استاندارد ایمنی و بهدست بساز و بندازها بنا شدهاند. ساختوسازهای غیرمجاز و ناایمن یکی از بزرگترین تهدیدهای تبریز در برابر زلزله است. خانههایی که بدون رعایت استانداردهای ایمنی ساخته شدهاند و در صورت لرزش نسبتا شدید زمین، همچون بمبهای ساعتی بر سر ساکنان فرو میریزند. این خانهها محصول بساز و بندازهایی هستند که تنها به سود خود میاندیشند و امنیت مردم را قربانی میکنند. آیا رزمایش «صلابت آذربایجان» توانست این تهدید را شبیهسازی کند؟ آیا در سناریوی مانور، فرو ریختن خانههای غیرمجاز و آوار شدن بر سر مردم پیشبینی شده بود؟ پاسخ منفی است.
واقعیت این است که مانورهای امدادی تنها بخشی از ماجرا را پوشش میدهند؛ آن هم بخشی پس از وقوع حادثه. در حالیکه نیاز اصلی تبریز، مانوری برای پیشگیری است؛ ساماندهی حاشیهنشینی، مقابله با ساختوساز غیرمجاز و ارتقای ایمنی شهری.
ادعا شده که رزمایش «صلابت آذربایجان» با وجود بارندگی شدید، شکل واقعیتری به خود گرفت و نیروهای عملکننده توانستند بخشی از توان خود را نشان دهند. اما پرسش اینجاست که آیا این توان در کوچههای باریک و محلات پلکانی نیز کارآمد خواهد بود؟ آیا در شرایطی که راههای دسترسی مسدود میشود، همچنان میتوان به امدادرسانی سریع امیدوار بود؟ پاسخ روشن است؛ بدون اصلاح زیرساختها و مدیریت شهری، هیچ مانوری نمیتواند تضمینکننده صد در صدی امنیت شهروندان باشد.
تبریز شهری زلزلهخیز است؛ تاریخ این منطقه بارها لرزشهای بزرگ را تجربه کرده است. امروز اما وظیفه مسئولان، فراتر از نمایش آمادگی در رزمایشها است. باید برای مردم صادقانه خدمت کرد؛ با برنامهریزی برای پیشگیری، با ساماندهی محلات ناایمن، و با مقابله جدی با بساز و بندازهایی که امنیت شهر را به بازی گرفتهاند. تنها در این صورت است که مانورهای امدادی معنا پیدا میکنند و امید به نجات در دل مردم زنده میماند.
انتهای پیام/
