به گزارش تبریز بیدار، داود گرشاسبی فرماندار شهرستان سراب صبح امروز در جمع بهورزان شهرستان سراب با بیان اینکه گام‌های مهمی برای اجرایی شدن طرح نفلینسینیت سراب برداشته شده است، اظهار داشت: در دولت تدبیر و امید گام‌های بسیار اساسی برای اجرایی شدن طرح نیمه تمام نفلینسینیت برداشته شده است.
وی با بیان تاریخچه این طرح پر سن و سال افزود: این طرح که از مدت‌ها پیش آغاز اما با رکود کامل مواجه شده بود در این دولت، برای اجرایی شدن آن گام‌های اساسی برداشته شده است.
گرشاسبی با قدردانی از استاندار و نماینده سراب به دلیل پیگیری‌های مستمر در این زمینه گفت: در طول این دو سال در بخش‌های زیرساختی نفلین اقدامات مهمی صورت گرفته و بدون فراهم کردن زیرساخت‌ها و مقدمات لازم سخن گفتن از اجرای نفلینسینیت بی‌فایده بود.
وی ادامه داد: آبرسانی، جاده‌سازی، برق‌رسانی، منبع آب و رفع معضلات اجتماعی طرح از کارهای انجام یافته می‌باشد.
فرماندار سراب از اخذ مجوز سرمایه‌گذاری اتحادیه اروپا و ادامه کارهای مطالعاتی و انتقال دانش فنی توسط شرکت اتوتکت آلمان خبر داد و افزود: اکنون نفلینسینیت بعد از مدت‌ها در جاده همواری قرارگرفته و رو به پیشرفت است.
براساس گزارش فارس حاکی است، مسئولان در ۱۳ سال گذشته هر بار وعده جدید و آغاز کار این کارخانه را داده‌اند بعد از مدتی مشخص شده باز این وعده سرکاری بوده و کاری انجام نشده است.
نفلینسینیت به علت ارزش فوق‌العاده‌اى که در صنعت دارد (صنایع آلومینیوم، شیشه و سرامیک پلاستیک و کائوچو، تهیه پشم و شیشه معدنى، کود شیمیایى و …) در اکثر کشورهاى دنیا مورد توجه فراوان قرار گرفته است.
سنگ مزبور از یک طرف در کشورهایى که فاقد ذخایر غنى از بوکسیت هستند، (روسیه، کره شمالى و …) به عنوان منبعى مهم برای تولید آلومینا بوده و از طرف دیگر در کشورهایى که از لحاظ منابع بوکسیت غنى بوده و یا بوکسیت ارزان در دسترس دارند، (کشورهاى غربى، آمریکا، کانادا) به دلیل فراوانى مقدار آلکالى در صنایع شیشه و سرامیک کاربرد فراوان دارد.
استفاده از نفلینسینیت به منظور تولید آلومینا فقط در کشورهاى شوروى صورت مى‌گیرد اخیراً کشور کره‌شمالى نیز اقدام به تاسیس یک کارخانه تولید آلومینا از نفلین کرده که به زودى به مرحله تولید خواهد رسید. کشورهاى مکزیک و برزیل نیز در حال بررسى و تولید آلومینا از نفلین هستند.
این کشور از سال ۱۹۳۲ میلادى کار بر روى نفلین برای تولید آلومینا را آغاز کرده و در سال ۱۹۴۱ نخستین کارخانه تولید آلومینا به نام «ولخوف» را براساس ماده خام نفلین تاسیس کرد که تولید اقتصادى آن از سال ۱۹۵۱ بر اساس سالانه ۵۰ هزار تن آلومینا آغاز شد.
سپس کارخانه پیکالوا در سال ۱۹۵۹ با ظرفیت سالانه ۲۰۰ هزار تن آلومینا از نفلین را تاسیس کرد و بالاخره کارخانه آچینسک را که شاید بزرگ‌ترین کارخانه تولید آلومینا در دنیا باشد، در سال ۱۹۷۰ با ظرفیت سالانه ۸۰۰ هزار تن آلومینا از نفلین تاسیس شد.
اخیراً نیز کارخانه‌اى با ظرفیت ۱.۵ میلیون تن در سال در این کشور طرح‌ریزى شده که براساس ماده خام نفلین است.
تکنولوژى تبدیل شیمیایى سنگ‌هاى نفلین‌دار اگر چه از تولید آلومینا از بوکسیت به روش بایر کمى پیچیده‌تر است ولى به علت محصولات جنبى با ارزش از قبیل سیمان پرتلند کربنات‌هاى سدیم، پتاسیم و فسفات هزینه آن در کل حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد ارزان‌تر خواهد بود، به طوریکه مقایسه بین سه ماده خام نفلین (کارخانه پیکالوا) بوکسیت مرغوب (کارخانه یوگوسلاو) و بوکسیت نامرغوب (کارخانه پالودار)، سوددهى و صرفه استفاده از نفلین را نشان مى‌دهد.
اگر بخواهیم یک کارخانه تولید آلومینا از نفلین با ظرفیت سالانه ۱۰۰ هزار تن را تاسیس کنیم، احتیاج به حدود ۴۰۰ هزار تن کنسانتره نفلین و بیش از ۱.۳ میلیون تن آهک خواهیم داشت که در این صورت محصولات به دست آمده به صورت ۱۰۰ هزار تن آلومینا، ۶۰ تا ۷۰ هزار تن کربنات سدیم، ۲۰ تا ۳۰ هزار تن کربنات پتاسیم، ۹۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون تن سیمان پرتلند و ۱۵ تا ۲۵ هزار تن سنگ فسفات خواهند بود.
با توجه به موارد فوق استفاده از نفلین در تولید آلومینا روز به روز در حال گسترش است و تکنولوژى تولید آلومینا از نفلین علاوه بر شوروى و کره شمالى در سایر کشورهاى دنیا نیز مورد توجه قرار گرفته است، به طوری که کشورهاى مکزیک، برزیل، امریکا و کانادا و اخیراٌ پاکستان نیز در حال بررسى استفاده از نفلین در تولید آلومینا هستند.
در کشورهاى صنعتى غرب تولید آلومینا از بوکسیت بوده و آن هم در دست انحصارات بزرگ است.
مطالعات اولیه، ذخایر عظیمى از نفلین سینیت در آذربایجان را (نفلین سینیت بزگوش در جنوب سراب، نفلین سینیت رزگاه در شمال سراب و نفلین سینیت کلیبر در جنوب کلیبر) تایید کرد.
توده نفوذى بزگوش با گسترش تقریبى حدود ۳۰ کیلومتر مربع در ۲۰ کیلومترى جنوب شهرستان سراب واقع شده که ترکیب کانى شناسى آن شامل اورتوز، نفلین، آلبیت، پیروکسن، آمفیبول و بیوتیت است.
مقدار نفلین در آن از ۱۰ تا ۴۰ درصد سنگ متغیر است، کانى نفلین آن نیز از نظر ترکیب پتاسیک است و داراى ذخیره تقریبى حدود ۱.۲ میلیارد تن سنگ (با احتساب استخراج رو باز تا عمق ۵۰ مترى) با عیار متوسط ۲۱.۵ درصد آلومیناست.
مطالعات تکنولوژى که روى یک نمونه با عیار متوسط آن در کشور کره شمالى صورت گرفته، کنسانتره‌اى با عیار ۲۵ درصد آلومینا را نشان مى‌دهد که با توجه به وجود ذخیرههاى با عیار بالاتر (ذخایر با عیار ۲۲ تا ۲۴ درصد Al2O3 ) در این توده نفوذى، امکان وجود ذخیرههاى مناسب براى تولید آلومینا در آن بسیار محتمل است.
از آنجا که در آزمایشات تغلیظ مقدار آهن موجود در آن به کمتر از ۰.۱ درصد کاهش یافته، این توده نفوذى مى‌تواند هم در تولید آلومینا و هم در صنایع شیشه و سرامیک کاربرد داشته باشد.
توده نفوذى رزگاه با گسترش تقریبى حدود ۱۰ کیلومتر مربع و با ارتفاع کم (حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ متر از سطح توپوگرافى مجاور) در فاصله ۳۵ کیلومترى شمال باخترى شهرستان سراب و در مجاور دهکده رزگاه واقع است.
کنتاکت آن با سنگ‌هاى قدیمى‌تر مشخص نیست و توسط رسوبات آبرفتى دوران چهارم احاطه شده است. این توده نفوذى که از نظر ترکیب کانى شناسى پودولوسیت سینیت بوده، شامل فنوکریست‌هاى درشت مکعبى پودولوسیت به صورت مجموعه بلورهاى اورتوز، نفلین، آلبیت و آنالیسم در یک زمینه بلورین مکعب از اورتوز، پیروکسن، پلاژیو کلاز، آمفیبول و کمى نفلین است.
این توده نفوذى داراى ذخیره تقریبى حدود ۳۵۰ میلیون تن سنگ با عیار متوسط ۲۰ درصد آلومینا و ۱۳.۵ درصد K2O+ Na2O است.
مطالعه تکنولوژى که بر روى یک نمونه با عیار بالاى آن (عیار ۲۰.۵ درصد Al2O3 ) در کشور کره شمالى انجام پذیرفته، کنسانتره‌اى با عیار ۲۳ درصد آلومینا و مدول M1= 4.20 و M2= 0.7 را نشان مى‌دهد که با توجه به استانداردهاى موجود چشم‌انداز جالبى را به عنوان ماده خام تولید آلومینا نشان نمى‌دهد ولى آزمایشات تکنولوژى بر روى یک نمونه از آن در کشور چکسلواکى استفاده از آن را به عنوان ماده خام در صنایع سرامیک مورد تایید قرار مى‌دهد.
توده نفوذى کلیبر نیز با وسعت حدود ۷۰ کیلومتر مربع بزرگ‌ترین توده سینیتى فلدسپاتوئیددار در آذربایجان و یا شاید ایران است.
این توده نفوذى داراى ذخیره بالایى از سنگ با عیار ۲۲ تا ۲۴ درصد آلومینا و عیار ۱۳ تا ۱۴ درصد مجموع K2O+ Na2O است.
مطالعات نیمه تفصیلى چهار منطقه با عیار بالاى نفلین را در آن مشخص کرده است.
این توده نفوذى داراى ذخیره سنگى بسیار بالا، عیار نسبتاٌ بالاى نفلین و موقعیت ارتباطى خیلى خوب است، ضمنا ذخیره بخش گابرویى به علت وجود کانى‌هاى تیره فراوان در جدایش مغناطیسى کنسانتره قابل قبولى را به دست خواهد داد.
نزدیکى به یک ذخیره آهکى بسیار مناسب با ذخیره نزدیک به ۷۰۰ میلیون تن آهک با خلوص بالا (۵۵/۶ درصد CaO) که در فاصله حدود ۳۵ کیلومترى شمال توده نفوذى در کناره رودخانه ارس واقع شده نیز اهمیت این توده نفوذى را به عنوان ماده خام تولید آلومینا دو چندان کرده و آن را نسبت به دو توده رزگاه و بزگوش ارجح‌تر نشان می‌دهد.
از آنجا که کارخانه استحصال آلومینا باید در مجاور ذخیره آهکى باشد و آهک‌هاى مورد نظر نیز در کناره ارس واقع شده‌اند، موقعیت کارخانه تولید آلومینا در این منطقه از نظر منابع و نزدیکى به راه آهن جلفا-تبریز (فاصله ذخیره آهک تا جلفا حدود ۱۰۰ کیلومتر است که طرح راه آهن جلفا مغان نیز از مجاور آن مى‌گذرد) بسیار مناسب به نظر مى‌رسد.
بی‌شک با اجرای این طرح شاهد تحول چشمگیر اقتصادی در منطقه خواهیم بود و به نظر می‌رسد با توجه به نقش استراتژیک فلز آلومینیوم و تولید پودر آلومینا در آذربایجان که ماده اولیه آلومینیوم است، خودکفایی فلز استراتژیک آلومینیوم به زودی در کشور محقق شود و منطقه آذربایجان به عنوان قطب صنعت آلومینیوم کشور در آینده مطرح شود.
آلومینا به عنوان مهم‌ترین ماده اولیه تولید شمش آلومینیوم به کار گرفته می‌شود.
در حال حاضر تعداد انگشت‌شماری از کشورهای جهان از جمله روسیه، پودر آلومینا را از نفلین سینیت تولید می‌کنند. این در حالی است که بیش از ۹۰ درصد کشورهای تولیدکننده آلومینیوم، برای تولید آلومینا از ماده معدنی بوکسیت استفاده می‌کنند اما به سبب ساختار زمین‌شناسی ایران و کمبود بوکسیت بهره‌گیری از نفلین سینیت پیش رو قرار گرفته است.
فرآیند تولید آلومینا از نفلین سینیت به گونه‌ای است که هیچ‌گونه دورریزی وارد محیط زیست نمی‌شود چرا که باطله‌ها یا محصولات فرعی آن، تغذیه‌کننده صنایعی همچون سیمان و کربنات هستند.
این طرح در شهرستان سراب آذربایجان شرقی واقع شده است. آلومینا ماده اصلی تولید شمش آلومینیوم است که در ایران برای نخستین بار از سنگ معدنی نفلین سینیت استحصال خواهد شد.
اجرای طرح فرآوری آلومینا از نفلین سینیت با توجه به منابع عظیم آن در آذربایجان به یک خواست همگانی تبدیل شده است. از آنجایی که این پروژه به نفت آذربایجان یاد می‌شود می‌تواند در توسعه اقتصادی منطقه نقش بسزایی داشته باشد.
منبع: فارس
