سرویس سلامت و خانواده تبریزبیدار؛
این ایام از سال که مقارن است با ایام امتحانات، نتیجه گیری تلاشهای آموزشی دانش آموزان به عرصه آزمون وارد می شود. حال اگر درست برنامهریزی و مدیریت نشوند، میتواند زمینهساز مشکلات روحی و استرسهای پیدا و پنهان در نوجوانان و دانشآموزان شود. شاید بتوان گفت خانواده بیشترین نقش را در به وجود آوردن یا از بین بردن حالات نگرانکننده روحی دارد.
یشترین میزان عدم توافق ها، ناراحتی ها، تیره شدن روابط، تعارضات، دورشدن و فاصله گرفتن والدین و فرزندان در زمان امتحانات است. این نتیجه، حاصل استخراج نتایج پرسشنامهای است که در آن از والدین و فرزندان آنها درخواست شده بود به این سؤال پاسخ دهند:” چه مواقعی بیشترین اختلافات بین شما بروز میکند؟
نگرانی های مرتبط با امتحان درمدارس و مراکز آموزشی و استرس حاصل از آن یکی از چالش های مهم دانش آموزان و خانواده های آنها است. موضوعی که برخی پزشکان، آن را به شرط کنترل و هدایت و به کارگیری از روش های آرامش بخش ، برای کسب نتایج بهتر آموزشی مفید می دانند.
کارشناسان آموزشی می گویند هرچه دانش آموزان از ابتدای سال تحصیلی برنامه ریزی درستی داشته باشند و از اوقات خود به خوبی برای مطالعه و درس خواندن استفاده کنند، هنگام امتحانات پایان سال با مشکل کمتری برخورد می کنند و استرس و نگرانی کمتری دارند. همچنین اگر والدین از دوران کودکی روش صحیح مطالعه را در کنار سایر موارد زندگی به فرزندان خود آموزش دهند، آنها به تدریج روش های صحیح را می آموزند و با استفاده از آن اضطراب کمتری در هنگام امتحانات دارند.
بدون تردید فصل امتحانات یادآور دغدغهها و نگرانیهاست. این دغدغهها و نگرانیها محدود به دانشآموز نمیشود، بلکه فضای خانه و خانواده را نیز در بر میگیرد. گویی والدین و اعضای خانواده امتحان دارند. دانشآموز برای رهایی ، گاه به مطالعه بیشتر روی میآورد و گاه درس و کتاب را به کناری نهاده و در برابر آنها سر تسلیم فرود میآورد و گاه به هر دوی این رفتارها میپردازد.
اضطرب و سخت گیری والدین سبب استرس دانش آموزان
یکی از مشکلاتی که دانش آموزان در کشور ما با آن مواجه هستند، اصرار والدین به گرفتن نمره بالا است یا اینکه آنها باید حتما دکتر یا مهندس شوند. این فشار که به فرزندان به عنوان موجودی شکننده و حساس، وارد می شود، آنها را برای مضطرب شدن در هنگام امتحان آماده می کند.
والدینی که چشم و هم چشمی دارند، خود مضطرب هستند یا در مورد تحصیل فرزندان حساسیت زیادی دارند، آنها را با مشکلات زیادی مواجه می کنند.
والدین باید این را بدانند که هر فرد به اندازه استعداد خود می تواند فراگیری داشته باشد و همه دانش آموزان نمی توانند شاگرد اول باشند بلکه تحصیل، یک عرصه رقابت است که عوامل زیادی در آن دخالت دارند که از جمله آن می توان به هوش و توانایی افراد، عوامل محیطی و نحوه درس خواندن و مطالعه کردن اشاره کرد. بنابراین والدین به ویژه مادران مضطرب و سخت گیر باید این فشارها را قطع کنند و واقعیت های موجود در مورد فرزند خود را بپذیرند.
مصرف داروها برای افزایش تمرکز حواس، سبب روان پریشی و افسردگی
در مواردی مشاهده شده است که برخی دانش آموزان یا دانشجویان برای بیدار ماندن در شب امتحان به مصرف افراطی برخی موادغذایی مانند قهوه یا برخی داروها روی می آورند. این درحالی است که به گفته پزشکان، مصرف دارو به منظور افزایش تمرکز و شب بیداری در ایام امتحانات سبب بروز افسردگی و روان پریشی در طولانی مدت می شود.
برخی افراد خودسرانه یا به توصیه افرادی که صلاحیت ندارند، از داروهایی که پزشکان در درمان بیش فعالی یا اختلالات یادگیری تجویز می کنند، استفاده می کنند. این اقدام نه تنها فایده ای برای آنها ندارد بلکه به سلامت سایر دستگاه های و سیستم ایمنی بدن آسیب وارد می کند.با مصرف این داروها تمرکز در این افراد نه تنها بالا نمی رود بلکه کاهش می یابد، بی قرار و بدخواب و به شدت مضطرب می شوند و حتی ممکن است دچار اختلالات روانی غیرقابل بازگشت مانند روان پریشی و افسردگی هایی شود که تا آخر عمر گریبانگیر آنها باشد.
نکاتی که والدین باید مد نظر قرار بدهند.
مقایسه ممنوع
یکی از عوامل پدید آورنده اضطراب، مقایسه و سنجش رفتار نوجوان با سایر هم سن و سالهای اوست. به خصوص اگر مقایسه صورت گرفته ملامت انگیز باشد این در ذهن نوجوان به این سمت متبادر میشود که جایگاه خود را نزد مهمترین افراد زندگیاش از دست داده است و همین حس، ایجاد عدم امنیت خواهد کرد و در نهایت نوجوان را به سمت استرس سوق میدهد. پس سعی کنید در صحبتهای خود جایی برای بیان تفاوتها و ویژگیهای فرزندان دوستان و آشنایان خود در نظر نگیرید.
یک خانه آرام
خانه آرام بیشتر از آن چیزی که فکرش را بکنید میتواند به فرزندان شما در درس خواندن کمک کند. منظور ما از آرامش خانه سکوت و آماده بودن غذا نیست. دقیقا منظور ما از آرامش، برقراری رابطه آرام و پرمهر در میان والدین و افراد خانواده است. خانه ساکتی که نتیجه قهر و دعوا باشد، بیشتر زمینهساز استرس و عدم تمرکز نوجوان میشود نه کمکی برای رشد او کنید.
محدودکردن رفت و آمدهای خانوادگی
به میهمانی رفتن و میهمانی دادن زیاد، وقت زیادی از شما و فرزندانتان خواهد گرفت. در زمان امتحانات، میزان رفت و آمدها را کم کنید.
اجازه بدهید خودشان باشند
به فرزندانتان فشار بیش از حد برای کسب نمرههای بالا وارد نکنید. اجازه بدهید تا کیفیت درسها را متوجه بشوند و شما تلاش آنها را بسنجید نه فقط نتیجه تلاششان که نمره است. اجازه ندهید تا برای کسب نمرههای بیشتر از توانشان به سراغ تقلب بروند.
در برنامههای درسی فرزندتان دخالت نکنید
فرزندان شما بارها و بارها از معلمان، مشاوران و مدیر مدرسه توضیحات فراوانی شنیده اند. تاکیدهای بیش از حد، امر و نهیهای مکرر، سرزنش، دستورات شما در موقعیت دشوار امتحانی از سوی فرزندتان به عنوان دخالت تلقی میشود. اگر فرزندتان تصمیم گرفته به میزان اندکی مطالعه کند، مطمئناً با امر و نهی شما همین میزان اندک مطالعه را نیز انجام نخواهد داد.
آخر دنیا نیست
به فرزندتان بگویید که تمام تلاشش را برای رسیدن به حد بالای یادگیری دروس و نهایتا نمره خوب به کار بگیرد اما نباید این هدف آنقدر مهم و پر رنگ باشد که باعث بهم ریختگی روحی او شود. شکست، بخشی از زندگی است و حتی کسب نمرهای پایینتر از نمره ایدهآل، نمونهای از همین واقعیت است که بعد از این در زندگی اجتماعی خود با آن بیش از قبل رو به رو خواهد شد و همین بخش زندگی یعنی اینکه باید آن را پذیرفت و برای جبرانش تلاش کرد نه اینکه آن را آخر دنیا دانست.
از تحقیر، سرکوب کردن و طعنهزدن جداً بپرهیزید
بدون هیچ تردیدی کلمات ناراحت کننده، طعنهآمیز و ریشخندکننده اجازه فعالیتهای مفید را از فرزندتان سلب میکند. آیا شما خودتان حاضرید طعن، نیشخند، کلمات تحقیرآمیز بشنوید و با وجود این، کاری مثبت و سازنده انجام دهید. کاهش کلمات منفی و تحقیرآمیز باعث افزایش موفقیت فرزندتان خواهد شد.
دلها دست خداست
برای آرامش دل فرزندانتان دعا کنید و به خود آنها نیز یادآوری نمایید که خداوند است که دلها را آرام میکند. تلاش کردن و راه رسیدن به خواستهها را به آنها نشان دهید و نهایتا بگویید که توکل کردن در زندگی از رکنهای اساسی آن است تا روح انسان بتواند معنای آرامش را درک کند. تمرین این اصول ساده زندگی از همین سن و سال برای فرزند شما بهترین کمک است تا بتواند درسهای زندگی را برای آینده خود مرور کند.
