به گزارش تبریز بیدار ، بیست و یکم فوریه (۲ اسفند) از طرف یونسکو به به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی بعنوان روز جهانی زبان مادری (به ترکی=آنادیلی) نامگذاری شدهاست.
تعبیر کلام وحی از تنوع زبان ها
اهمیت زبان مادری آنجاست که به گفته بسیاری از زبانشناسان و روانشناسان، انسان از بدو تولد، جهان و هستی را در قالب زبان مادری شناخته و درک میکند و تفکر وی نیز با آن انجام میگیرد و زبانهای دیگر پس از ترجمه به زبان مادری، فهم میشوند. عواطف، احساسات، هیجانات، عشق و بسیاری از خواستههای درونی دیگر آنگونه که باید، تنها با زبان مادری، بیان شده و منتقل میشوند و زبانهای دیگر از انجام این مهم عاجزند.
زبان مادری نه تنها بیانگر هویت ملی و فرهنگی یک قوم محسوب می شود بلکه در کلام وحی از تنوع زبان ها بعنوان آیات و نشانه های الهی یاد شده است.در سوره روم آیه ۲۲ آمده است:«وَمِنْ آیَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَأَلْوَانِکُمْ ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِّلْعَالِمِینَ » «آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف زبانها و رنگهایتان از نشانههای خداوند میباشند؛ بیگمان در آنها دلایل و نشانههایی برای فرزانگان و دانشمندان وجود دارد.»
توصیه اکید رهبر انقلاب به مادر ترک زبانی که به فرزندش در کودکی فارسی یاد داده بود
در کشورهایی که زبان مادری افراد، زبان رسمی کشور نبوده، معمولا گرایش برخی والدین به آمزش زبان رسمی کشور در همان سنین کودکی صورت می گیرد و در این حالت، کودک تسلط چندانی به زبان مادری خود ندارد. موضوعی است که در ایران و در منطقه آذربایجان نیز دیده می شود و برخی مادران به بهانه اینکه فرزند خود در مدرسه تسلط خوبی به فارسی داشته باشد، او را از تکلم به زبان مادری خود محروم می کند، موضوعی که چند سال پیش با واکنش رهبر معظم انقلاب روبرو شد.
چند سال پیش بود که در حاشیه دیدار حضرت آیتالله خامنهای با خانواده های شهدا، ایشان در مواجهه با نوه ۵ ساله شهید زنده دل(از شهدای تبریزی)، پس از دیدن نقاشی وی و عدم توانایی وی در تلکم به ترکی، به مادرش توصیه کردند که زبان ترکی را به فرزندش پارسا آموزش دهد و زبان فارسی را در مدرسه یاد می گیرد.
طنزسازی ها باعث دلزدگی از زبان بومی
در همین خصوص مسعود سپهوندی پژوهشگر زبان و ادبیات نکات جالبی را در خصوص بهانه های عده ای برای دلزدگی از زبان مادری بیان می کند.
وی می گوید: یکی از مواردی گه باعث دلزدگی از زبانهای محلی و بومی میشود، استفاده از آن به منظور تمسخر و طنز بیمحتواست. باید در رسانهها و فضای مجازی زبان مادری را به نوعی ترویج داد که منجر به تقویت آن شود و نه اینکه ابزاری در جهت نابودی زبانهای بومی باشد.
این مدرس دانشگاه خاطرنشان می کند: برخیها صحبت کردن به زبان مادری را نوعی بیکلاسی تلقی میکنند و به خاطر پرستیژ فارسی با این زبان صحبت میکنند.
ماندلا: اما اگر با فردی به زبان مادری صحبت کنید، به دلش مینشیند
نلسون ماندلا اندیشمند آفریقای جنوبی نیز در این مورد می گوید: با فردی با زبانی که میفهمد صحبت نکنید، حرفتان به مغزش میرسد، اما اگر با او به زبان مادری صحبت کنید، حرفتان به دلش مینشیند.
در کنار همه این مسایل، نباید از برخی تهدیدهای قومیتی یا پانیستی که هدفی جز به انحراف کشاندن اصل موضوع دارد، غافل شویم.
رفتارهای افراطی برخی پانیست ها در گروه های قومی که متاسفانه منطقه آذربایجان هم مستثنی از آن نیست، باعث رفتارهای رادیکال و تهدیدهایی برای پاسداشت زبان مادری شده که نتیجه آن اتخاذ سیاست های امنیتی می شود که هویت فرهنگی و قومی را به حاشیه می راند.
فرهنگستانی که با وعده انتخاباتی آمد و به بیراهه رفت
وقتی سخن از زبان مادری می شود، به ناگاه ذهن ها به سمت وعده انتخاباتی حسن روحانی مبنی بر تاسیس فرهنگستان زبان ترکی می رود، وعده ای که برای اخذ آرای مردم فرهنگ دوست آذربایجان داده شد و در نهایت به بنیاد فرهنگ و ادب منتهی شد و اینک نیز فعالیت و خروجی چندانی از این بنیاد دیده نمی شود.
البته این وعده رئیس جمهور با چالش هایی نیز روبرو بود. عده ای اعتقاد داشتند با تاسیس فرهنگستان زبان ترکی ممکن است بهمرور زمان و با تغییر کابینه و اشخاص، مدیریت و زمامداری فرهنگستان مزبور منحرفشده و در کنترل محافل قومگرایی قرارگیرد که روایتی متفاوت و برخلاف هویت ملی از زبان و فرهنگ آذربایجانی دارند.
در کنار چالشهای موجود، میتوان از فرصتهای محتملی نام برد که در صورت تاسیس فرهنگستان مزبور میتوانست در خدمت جامعه و کشور قرار گیرند به شرطی که صلاحیتهایی عام برای آن پیشبینی شود.
همگرایی ملی از جمله این فرصتهایی بود که میتوان از آن یاد کرد.
هشدار امام جمعه اردبیل به مسئولین: نگرش امنیتی را اصلاح کنید
ناگفته نماند که در سال ۹۱ و پیش از موعد وعده های انتخاباتی، آیت الله سیدحسن عاملی امام جمعه اردبیل در حاشیه سفر لاریجانی به این شهر از وی درخواست تاسیس این فرهنگستان را کرده بود.
امام جمعه اردبیل در خصوص اهمیت زبان مادری می گوید: مسئولین طوری برنامه ریزی نمایند که اصالت زبان آذری از بین نرود. دولت نیز بایستی در حفظ هویت تمامی اقوام ایرانی از جمله زبان های محلی وقومی جدیت نشان دهد.
وی با انتقاد از رویکرد امنیتی در مواجهه با زبان مادری می گوید: وقتی از هویت بحث می شود نباید با دیده امنیتی به مسئله نگریست. مسئولین را به اصلاح نگرش در این زمینه دعوت می نمایم.
اوایل بهمن ماه سالجاری بود که امام جمعه اردبیل با بیان اینکه بزرگ ترین وجامع ترین لغت نامه ترکی آذری با قویترین هیئت علمی و تلاشهای میدانی در اردیبل درحال تالیف است، گفته بود: در طول سه سال گذشته مجموعهای بسیار نفیس از لغات اصیل و فاخر ترکی جمعآوری شده است. فقط درحرف الف بیش از۵۲ هزار کلمه اصیل و خالص جمع آوری شده و این نشان میدهدکه زبان ترکی آذری از جهت ثروت لغوی زبانی بسیار غنی است. دولت از جهت مالی عنایت داشته و از دست این مجموعه گرفته است امروز ما با افتخارمیگوییم جمهوری اسلامی بزرگ ترین خدمت را به زبان مادری ما انجام داده است.
