سرویس فرهنگی تبریز بیدار / یکسان سازی گلزارهای شهدا تحت عنوان ساماندهی، از جمله معضلات فرهنگی و اجتماعی اواخر دهه ۸۰ بود که مزار شهدای وادی رحمت تبریز هم از گزند آن در امان نماند و با موجی از واکنش های منفی روبرو شد و متولیان و مجریان وقت با ناملایمتی و گاهی با شکایت در دادسرا، به استقبال منتقدین رفتند تا اینکه بعد از موضع صریح رهبر انقلاب اسلامی در بهمن ماه سال ۹۷ تداوم پروژه در تبریز متوقف شد اما اینبار پروژه رهاسازی گلزار شهدا جایگزین همسان سازی یا یکسان سازی شد.
جمعی از فعالین فرهنگی تبریز طی گفتگو در بستر فضای اینستاگرامی به بازخوانی روند اجرایی این پروژه در تبریز پرداخته و بایسته های موجود در این موضوع را مورد بررسی قرار داده اند.
روح الله رشیدی جامعه شناس و از منتقدین روزهای اول این پروژه نامانوس در کنار وحید رضازاده، فرزند شهید و دیگر منتقد سرسخت این موضوع، حسین درسخوان فعال حوزه شهری و محمد مهدی خالقی، مستندساز به این سوالات پاسخ داده اند؛
۱) پیگیری یکسان سازی گلزار شهدا چه ارتباطی به مسایل اساسی شهر دارد؟
۲) مزار شهدای قدیمی، برگرفته از فرهنگ دینی یا عدم تناسب با آن؟
۳) آیا الان وقت پیگیری این مساله است؟
۴) تغییر ماهیت مزار شهدا به جای مرمت قبور؟
معاش و فرهنگ هر دو به خطر افتاده
روح الله رشیدی در این باره می گوید:یکسان سازی قبور شهدا یکی از مهم ترین موضوعات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شهر تبریز در این دهه است. از مردم دعوت می کنم که سابقه آن را خوانده و مستند راز مزار را تماشا کنند. در این خصوص کتابی به نام راز جعبه آیینه نیز نوشته شده است.
وی با بیان اینکه اقتصاد و فرهنگ به یکدیگر مرتبط هستد، می افزاید: شاید برخی بگویند که مردم گرفتار معیشت هستند و شهر نیز گرفتار مسائل عمرانی است و شما چرا روی این مساله بحث می کنید؛ باید گفت آب و نان و فرهنگ همه در یک محبس هستنند. اگر آب و نان و معاش ما دچار مخاطره است به همان دلیل هم فرهنگ ما دچار مخاطره شده است. یعنی هر دو از یک ناحیه و به یک قاعده آسیب می بینند.
این منتقد اجتماعی با تاکید بر نقش قبور شهدا در فرهنگ جامعه می گوید: این یک پدیده فوق العاده فرهنگی است و ده ها کتاب و پایان نامه دانشگاهی لازم است تا بدانیم چه ارزشی دارد. نقد ما به مدریت فرهنگی جامعه است. زمانی که مدیریت های ما در مقامات سیاسی قرار می گیرند فرهنگ را نمی فهمند و فرهنگ برایشان یک چیز ویترینی است.
سنگ مزار شهدا مانند پیکان از مد افتاد! / مدیریت الابختکی در وادی رحمت
وی ضمن اشاره به اعتراض ها به این پروژه می گوید: ما در سال ۱۳۹۲ که موج دومی از انتقاد ها به این مساله شکل گرفت، با هر مدیر صاحب منسبی حرف زدیم که او را قانع کنیم، آنها نمی توانستند بفهمند که ما چه می گوییم. به آنها گفتیم سنگ مزار ها را ترمیم و حفظ کنید؛ گفتند همانطوری که پیکان یک زمانی مد بود الان از مد افتاده است، سنگ مزار های اینگونه نیز از مد افتاده است!
این جامعه شناس می افزاید: این مدیران اصلا سراغ این نقد ها نمی رفتند تا بدانند شاید کارشان غلط باشد. به شدت غیرپاسخگو بودند و می گفتند اگر من در خصوص این موضوع به چند تا الف بچه جواب بدهم، فردا نمی توانم در شهر سرم را بلند کنم. البته الان هم بعضی از این مدیران در شهر سر کار هستند. آن مدیران ادعا می کردند که کارشان کارشناسانه است در حالی که کارشان الابختکی و کاملا غیرعلمی بود. در معاش و اقتصاد ما نیز همین مدیریت پنهان کار و غیر کارشناسی وجود دارد.
رشیدی با بیان اینکه این مطالبه مدیریت شهر را زیر میکروسکوب می برد، می گوید: البته مقام معظم رهبری ورود پیدا کرده و دست آنها را تا حدودی بیرون کشیدند ولی برخی باز هم می خواهند همان بلا را سر دیگر جاهای باقی مانده بیاورند. باید در آینده از چنین خسارت هایی جلوگیری شود.
هر دور شورای شهر تبریز یک سهمیه افتتاح در گلزار شهدا دارد!
وحید رضازاده نیز در این باره می گوید: آقایان فرمایش مقام معظم رهبری در خصوص ساماندهی قبور شهدا را تفسیر به رأی کردند در حالی که ایشان چند روز بعد از دستور شان، در جمع گرافیست ها مقصودشان را بیان کردند.
این فرزند شهید دفاع مقدس که مزار پدر وی نیز از گزند یکسان سازی در امان نمانده، با اشاره به افتتاح فاز جدید پروژه مسقف سازی قبور شهدای وادی رحمت تبریز می گوید: این یکی از عجیب و غریب ترین پروژه های کشور است. در پروژه های قبل یک کاغذ از طرح شان را نشان ندادند. این قطعه یکبار هم در دوره آقای نجفی افتتاح شده است. انگار در پایان هر دوره شورای شهر از این افتتاح ها اتفاق می افتد.
آیا ارزش مزار شهدا از تیر و تخته قجری کمتر است؟
وی با تاکید بر اینکه برای این مدیران سنگ نوشته مساله مهمی است، می افزاید: همین آدم ها می آیند سنگ نوشته های شهدا را حذف می کنند؛ تناقض عجیبی است. آن وقتی که می گفتیم سنگ نوشته مهم است می گفتند سنگ نوشته مهم نیست و شهید رضایت به وجود سنگ نوشته ندارد.
رضا زاده ضمن انتقاد از مدیریت فرهنگی اشتباه در شهر می گوید: آیا ارزش مزار شهدا از تیر و تخته قجری کمتر است؟ اینها میراث فرهنگی ماست؛ آنها را نابود نکنید.
رد پای تکنوکرات ها در یکسان سازی مزار شهدا / عمدی کار است
در ادامه محمدمهدی خالقی از مستندسازان حوزه مقاومت و پایداری ضمن اشاره به بررسی های خود در این زمینه، می گوید: از ۱۵ سال پیش روی این مساله علاقه مند و حساس شدم و بعد از آن پژوهش میدانی در برخی شهر های خراسان انجام دادیم. از مزارهایی که باقی مانده بود و تخریب شده بود مستند تهیه کردیم ولی بعدها نشد که آن را تبدیل به مستند کنیم.
وی وجود گلزار شهدا را ذیل هویت های یک تمدن اسلامی دانسته و می افزاید: این مساله برشی از یک واقعه بسیار بزرگ تر هویت شهر و مسائل راهبردی در آینده است که ذیل تمدن اسلامی و سبک زندگی اسلامی می باشد. تخریب قبور شهدا تهدید هویت ماست.
خالقی با اشاره به تخریب و یکسان سازی قبور شهدا در شهر مشهد می گوید: در شهر مشهد قبور شهدا بعد از تخریب، به صورت بد سیما و بد منظر بازسازی شد و استحکام و متریال آن نیز بد بود.
وی معتقد است: نفوذ تکنوکرات ها در دولت و متولیان بازسازی قبور شهدا، دیده می شد.
این فعال فرهنگی ادامه می دهد: چطور شد که یک دفعه بازه های هویتی گرانقدری که توسط شهدا بوجود آمده بودند، تخریب شده و آثار باقیمانده آن نیز به شکل عجیبی نابود شدند؟ این یک اتفاق حساب شده و بخشی از آن عمدی بود.
وی می افزاید: سوال اینست که آیا هویت نان و آب می شود؟ بله می شود. می توان در خصوص هویت و مسائل روز و همچنین هویت و عدالت فکر کرد.
از مناسب سازی مهندسی هم در یکسان سازی دریغ شد
حسین درسخوان مهندس معماری و فعال حوزه شهری نیز به ابعاد معماری یکسان سازی مزار شهدا پرداخته و می گوید: جدا از بحث همسان سازی، مساله مناسب سازی است. مناسب سازی شامل یک تعداد استانداردها می باشد که باید طی آن اصلاح های لازم صورت گیرد و این اصلاحات جزو ضروریت های کار است. مناسب سازی ضرورت دارد ولی یکسان سازی مزار شهدا چیزی شبیه ساخت خانه های سازمانی برخی کشورها است.
وی ادامه می دهد: درست است که قبور شهدا قبل از یکسان سازی، نظم خاصی نداشتند ولی شاخصه هایی به نام هویت داشتند.
درسخوان با بیان اینکه کارفرما در این مساله، خانواده های شهدا هستند، اظهار می کند: معمار پروژه ای اگر بخواهد کار معماری انجام دهد باید به حرف کارفرمای خویش توجه کند.
ریتم تکراری و خسته کننده در سنگ قبور
وی با تاکید بر اینکه ریتم معماری قبور همسان سازی شده شهدا، تکراری و خسته کننده است، می گوید: ریتم معماری قبور یکسان سازی شده، از تکرار عناصر صورت گرفته و یکنواخت می باشد. قبور شهدای یکسان سازی شده، از نوع ریتم خطی است. ایراد این ریتم در این فضا تکراری و خسته کننده بودن آن است؛ یعنی با این وجود نمی شود آن حال معنوی را که قبلا در مزارهای قبلی به وجود می آمد را کسب کرد.
درسخوان به منعطف نبودن معماری این نوع یکسان سازی اشاره کرده و تاکید می کند: نمی توان تغییری در این ریتم انجام داد. شکل متنوع حجله ها و پرچم ها قبل از یکسان سازی، تنوع جذابی به این موضوع داده بودند.
انتهای پیام/
