سرویس فرهنگی تبریزبیدار/ بیست و چهارم ذی الحجه در تقویم به نام «روز مباهله» ثبت است. عید بزرگ شیعیان که متاسفانه مورد غفلت قرار گرفته است. مُباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران، از رویدادهای صدر اسلام است که نشانه حقانیت دعوت پیامبر(ص) دانسته میشود. در این روز خداوند بر ارزشها و فضیلتهای اهل بیت(ع) و جایگاه راستین آنان در درک و شناخت اسلام راستین مهر تاییدی دیگر زد.
آیه ۶۱ سوره آلعمران از رویداد مباهله سخن گفته که روایات فراوانی در اهل سنت و تشیع با صراحت میگوید آیه مباهله درباره حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نازل شده است.
در همین باره گفتگویی با حجت الاسلام و المسلمین اصغر همایونی از وعاظ شهیر تبریزی داشته ایم که به تفصیل می آید:
ترس نصرانی ها از حقانیت و نفرین اهل کسا
تبریزبیدار: در مورد اهمیت روز مُباهِله و لزوم گرامیداشت آن بفرمایید.
همایونی: در مورد معنای مباهله، از قدیم الایام رسم بوده که وقتی یک طرف از ادیان الهی و غیر الهی به یک نتیجه واحد در مورد ادعاها و یا حقانیتی که اثبات نشده، نرسیدند، نسبت به اعتقادات خودشان قسم می خوردند که در یهودیت و مسیحیت مرسوم بود و نوع قسم ها هم در هر دین فرق می کرد.
این افراد وقتی به پیامبرگرامی اسلام(ص) می رسند، در مورد مساله به نتیجه نمی رسند و حتی چند روز در مسجد می مانند. نصرانی ها از پیامبر(ص) در مورد اثبات حقانیت اسلام سوال پرسیدند اما قانع نشدند تا اینکه قرار شد مباهله کنند. از جمله آیاتی که در روز مباهله نازل شده می توان به آیه ۶۱ سوره آل عمران اشاره کرد که از چند جهت حائز اهمیت است؛ اول اینکه پیامبر گرامی اسلام در مباهله (که طبق متن آیه شریفه قرار بود این افراد نفرین شوند) افراد خود را می برد و در آیه هم اشاره می کند که شما هم فرزندان و زنانتان را بیاورید. وقتی مسیحیان نجران می بینند که پیامبر(ص) عزیزترین افراد خود را برای مباهله آورده، عقب نشینی کردند و با خود گفتند حالا که پیامبر نزدیکترین افراد خود را آورده است، اگر ادعا و دعوتش درست نبود، هیچوقت این کار را نمی کرد.
در طول تاریخ خواسته اند مباهله را کمرنگ کنند / مباهله محل مناظره حقانیت بین اسلام و مسیحیت
دومین مورد هم اینکه اهل بیت(ع) طهارت و تذهیب نفس داشتند و حدیث کساء هم بیانگر این حقیقت بود، نصرانی ها وقتی این را دیدند ترسیدند و گفتند اگر این اهل کساء نفرین بکنند، تا آخر سال یک نصرانی سالم روی زمین نمی ماند. روز مباهله از این جهت حائز اهمیت است. به قول آیت الله جوادی آملی، ما در بحث ولایت و حتی در بحث توحید چه در اصول دین باشد و چه در فروع دین، یک رکن داریم و یک غیر رکن؛ برخی جریانات و رویدادهای تاریخی، رکن هستند؛ مثلا غدیر خم رکن ولایت است یعنی اگر کسی در غدیر خم کوتاهی کند، فکر نکند که فقط در یک مجموعه تاریخی کوتاهی و کم کاری کرده است؛ بلکه آسیب بزرگی به ولایت زده است؛ مباهله هم همینطور است. متاسفانه روز مباهله و چند رویداد تاریخی وجود دارد که چندین بار در طول تاریخ خواسته اند آن را کمرنگ کنند؛ با اولین و آخرین جعلیات. بعضا مطالب غلو آمیز یا شرک آمیز به این حوادث اضافه می کردند که کمکم اصل قضیه از اذهان عموم فراموش شود که روز مباهله یکی از آنهاست. اگر روز مباهله هم مثل غدیرخم یا محرم پررنگ می شد، امروز بزرگترین رویداد تاریخی بود که می توانستیم به مسیحیت اعتراض کنیم. ما امروز وقتی با اهل سنت وارد اعتراض و بحث می شویم، به بحث غدیرخم اشاره می کنیم چون یک جریانی است که هم شیعه و هم سنی به آن اشاره کرده اند و برای آن تفسیر هم نوشته اند.
در مورد مباهله، نه هیاتی ها توجیه شده اند و نه مسئولان / مباهله رکن ولایت است
تبریزبیدار: چرا روز مباهله ناشناخته مانده است؟
همایونی: یک علتش عبارتست از اینکه غدیرخم در ۱۸ ذی الحجه و مباهله در ۲۴ ذی الحجه قرار دارد و توجه ما به غدیر باعث شده که غدیر خم پررنگ تر شود و از جریان مباهله غافل بمانیم و کمتر به آن پرداخت شود. یکی از دلایل دیگر هم وجود ماه محرم است؛ خصوصا در تبریز از عید غدیر به این طرف، دسته های عزاداری محرم برپا می شوند و تازه چند سال است که غدیر را هم پررنگ تر کرده اند و قبل از آن اینطور نبود.
در تبریز برنامه شاخص برای روز مباهله نداریم
بنده به عنوان کسی که تقریبا به اغلب هیات ها و مخصوصا هیات های بزرگ تبریز رفته ام، می بینم که با وجود سخنران های معروف و بزرگ، عظمت و نیاز روز مباهله گفته نشده است. ما اصلا در تبریز برنامه شاخص برای روز مباهله نداریم، در حالی که ما به عنوان یک هیاتی، وقتی اسم غدیرخم می آید، حداقل می توانیم دو تا هیات را نام ببریم که می دانیم حتما در غدیر برنامه دارند اما در مورد مباهله اینطور نیست. در مورد مباهله، نه هیاتی ها توجیه شده اند و نه مسئولان در حالی که مباهله رکن ولایت است و اگر این رکن فراموش شود، به ولایت ضربه وارد می شود.
تحریفات باعث بروز اختلاف و خانه نشین شدن اهل بیت(ع)شد
تبریزبیدار: چرا با وجود آیه قرآنی در مورد مباهله، نسبت به حقانیت اهل بیت(ع) در اسلام اختلاف افتاد؟
همایونی: این ها مباهله را انکار نمی کنند؛ الحمدالله حقانیت اهل بیت(ع) به قدری روشن است که به قول یک عالم سُنّی، «حقانیت اهل بیت مانند خورشیدی است که تلألؤ می کند». اختلاف از اینجا آمد که این ها غدیر خم را به معنای حکومت ندانستند؛ به این معنا که می گفتند حضرت علی (ع) ولی امر مسلمین است و ولایت دارد اما نه به این معنا که حاکم باشد و بعد هم برخی توجیهات را به وجود آوردند. البته این مساله از یک بابت مطلب درستی است اما ما باید اینطور بگوییم که کوچکترین معنا و مفهوم غدیر خم، حاکمیت اسلامی است؛ یعنی ولی و کسی که ولایت دارد، فی کل حال و بر تمام حال انسان ولایت دارد؛ چه در راس حکومت باشد و چه نباشد.
پس از پیامبر گرامی اسلام(ص)، چند عامل باعث شد که در این باره اختلاف بیفتد و یکی از عوامل این بود که این آیات و روایت ها را توجیه کردند. عده ای گفتند که این حکومت، حکومت اسلامی نیست عده ای هم گفتند با اینکه آیه مباهله برای اهل بیت(ع) فضیلت است، اما باز هم این فضیلت دال بر این نیست که بگوییم امیر مومنان علی (ع) باید در راس حکومت باشد. متاسفانه عده ای از افراد، به خاطر مال دنیا فریب منافقین را خوردند، عده ای به خاطر مقام ( امثال طلحه و زبیر) و عده ای به جعل حدیث روی آوردند به این صورت که ۵۰ سال (نیم قرن) بعد از پیامبر(ص)، کار به جایی می رسد که صدای اسلام را به گودی قتلگاه می کشند؛ یعنی بدعتی گذاشتند که از جعل حدیث و مفاهیم شروع می شود و کار به جایی می رسد که ما می بینیم بعد از پیامبر(ص)، امثال خالدبن ولید ها به نام اسلام حمله کردند و مالک بن عبیده را کشتند و به خانواده او جسارت کردند و تازه ادعا کردند که گناهش این بوده که زکات را ترک کرده است. مگر کسی که زکات را ترک کرده است سزاوار مرگ است؟ علی کل حال، این تحریفات باعث شد که اختلاف به وجود بیاید و اهل بیت(ع) کم کم خانه نشین شوند تا اینکه به غیبت صغری رسیدند.
گفتگو از نگار رشیدی
انتهای پیام/
