سرویس اجتماعی تبریز بیدار / اصغر رئوفی
می توان به یقین گفت که از دست رفتن مشکوک قهرمانی تیم فوتبال تراکتورسازی در لیگ برتر تمام فکر و ذهن مردم آذربایجان را در طول هفته پیش درگیر خود کرد امری که نمود آن در مراسم استقبال از رییس دولت یازدهم در تبریز کاملا هویدا بود، مردمی که در تمام لحظات حضور روحانی در تبریز و در هر فرصتی که می یافتند خواهان رسیدگی به تخلفات پیش آمده در رقابت پایانی لیگ برتر بودند.
ولی در این میان علی رغم تاکید امام جمعه تبریز مبنی بر توجه بیشتر به دریاچه ارومیه، این خواسته در میان شعارهای تراختور تراختور استقبال کنندگان به حاشیه رفت، شاید به خاطر پیش بینی این موضوع از سوی روحانی بود که وی ابتکار، نفر اول درگیر با مشکل دریاچه ارومیه را به تایلند فرستاد تا از مناطق حفاظت شده این کشور بازدید کند و درختی نیز به یادبود غرس کند و خود در تبریز با خواندن شعری ترکی و دادن شعارهایی برای پیگیری ماجرای تراژدی یادگار امام، بدین جمله اکتفا کند که:” ما برای احیای دریاچه ارومیه کارهای زیادی انجام داده ایم و خواهیم داد.”
با نگاهی به برنامه های ستاد احیای دریاچه ارومیه که از بدو شروع به کار دولت یازدهم تشکیل شد، می توان بزرگترین برنامه ارایه شده توسط این ستاد برای نجات این دریاچه را در انتقال آب از رودخانه ارس و زاب و کنترل آب مصرفی کشاورزان و همچنین شناسایی کانون‌های تولید ریزگرد و تثبیت آن‌ها خلاصه کرد.
اما بررسی علمی طرح های ارائه شده نشان گر این مطلب است که این طرح ها عملا قابلیت اجرایی ندارند؛ در ادامه به دلایلی چند در خصوص اثبات این مدعا می پردازیم.
انتقال آب از ارس گزینه ای است که به اصطاح همیشه روی میز بود. اما این طرح دو دسته مخالف جدی داشته است: طرفداران محیط زیست و مردم استان اردبیل به ویژه اهالی پارس آباد مغان. محیط زیستی ها می گویند انتقال آب از ارس تداوم همان سیاست غلط انتقال آب بین حوزه ای و دستکاری های خام دستانه در نظام هیدرولوژیکی طبیعت است و نباید اجرا شود.اهالی استان اردبیل هم نگران هستند کاهش آب ورودی ارس به این استان چشم انداز پارس آباد مغان، یکی از پر رونق ترین قطب های کشاورزی کشور را دگرگون کند. حقیقت پورنماینده اردبیل در مجلس شورای اسلامی بارها در مصاحبه هایش صراحتا خواسته بود تبریزی ها و ارومیه ای ها چشم طمع از ارس بردارند و ابراز نگرانی کرده بود که احتمال دارد اجرای چنین طرحی به اعتراض خیابانی مردم محلی منجر شود.
در خصوص انتقال آب رودخانه زاب نیز اخیرا دکتر سعید خضری عضو هیات علمی دانشگاه کردستان جوابیه ای منتشر کرد که خلاصه آن بدین شرح است: با توجه به قوانین بین المللی و حقوق رودخانه ها، انتقال آب از زاب مانند ارس و شاید هم بسیار جدی تر معضل می آفریند. همچنین فراموش شده که در حوضه زاب در داخل ایران شهرهای سردشت، پیرانشهر، بانه، ربط، میرآباد، کانی سور و مراکز جمعیتی بزرگ و کوچک دیگر با بیش از نیم میلیون نفر جمعیت زندگی می کنند و این منطقه جزو مناطق محروم و غیر برخوردار ایران محسوب می شود و حذف آب زاب علاوه بر ایجاد بحران در اکوسیستم طبیعی به سبب مرزی بودن و ضعف کامل بخش صنعت، محرومیت را دوچندان خواهد کرد و زمینه را برای اشتغال و تجارت غیر رسمی بیشتر فراهم می کند.
وی همچنین ادامه داده است: آیا میدانید مردم شهر بانه بر اساس مطالعات شرکت مشاورین مهاب قدس و مطالعات سازمان آب منطقه غرب، جهت شرب چشم به راه پمپاژ آب از محل ویسک در ساحل رودخانه زرودخانه زاب هستند، و آیا قطع آب شرب شهرهای سردشت، نلاس و اغلب روستاهای جوار رودخانه زاب که بیشتر از طریق پمپاژ تامین می گردد منطقی است؟ آیا کاهش دبی رود زاب با انتقال فرضی آن به دریاچه ارومیه دیمی کردن زمین های کشاورزی آبی دشت های پیرانشهر، سردشت، کلوه، ربط و کل محور سردشت پیرانشهر نیست؟!
و آیا کاهش دادن دبی رود زاب لطمه و آسیب جدی به سدهای کوچک محل و سد عظیم در حال احداث کولسه سردشت نمی زند!؟
وی در پایان اظهار داشت: دقیقاً در جایی که تنگه گرژال نام دارد ارتفاع رود زاب از سطح دریا ۱۰۵۹ متر است و با سطح دریاچه ارومیه حدود ۱۵۰ متر اختلاف ارتفاع دارد (یعنی زاب پایین تر از دریاچه ارومیه است).
و در صورت احداث سدی فرضی در این مکان باید دیواره آن بیش از ۲۰۰ متر باشد تا بتوان به فرض با تونلی با بیش از ۱۰۰ کیلومتر آب را هدایت کرد و چنین طرحی با توجه به وخامت اوضاع دریاچه ارومیه غیر منطقی است.
همچنین طبق مطالعات شرکت های مشاور ایجاد چنین سد عظیمی به سبب آب دزدی آهک در مقطع مربوطه امکان پذیر نمی باشد. همچنین پمپاژ آب از محل مربوطه علاوه بر الزام ایجاد آب بند عظیم با توجه به اختلاف ارتفاع ۶۹۰متری بین خط الراس های شرقی دره زاب و رود خانه مربوطه و شیب بالای ۶۰درجه کوهستان شرقی در حقیقت امکان پذیر نمی باشد .
در خصوص کنترل آب کشاورزان نیز دولت باید دقیقا اعلام دارد با چه مکانیسم هایی می خواهد آب ذخیره شده را کنترل کند و به طرف دریاچه هدایت کند؟برچه اساسی می تواند مانع از برداشت آب در حوضه های پست تر نشود آیا معشیت جایگزینی برای کشاورزان آن منطقه که از این بابت متضرر شده اند متصور شده است؟
برنامه دیگری که این ستاد بدان پرداخته بود موضوع شناسایی کانون های تولید ریز گرد و تثبیت آن ها بوده است تا مردم از خطرات ناشی از این ریزگردها در امان باشند ولی با توجه به شواهد، دولت علی رغم به دست آوردن منابع مالی در پی فروش املاح دریاچه ارومیه است لذا باید منتظر عواقب این غفلت باشیم.
شایان ذکر است که اخیرا نادر قاضی پور نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با تبریز بیدار به طور رسمی اعلام کرد که وزیر نیرو پول های تخصیص یافته برای احیای دریاچه ارومیه را صرف مبارزات انتخاباتی مجلس آینده می کند اظهاراتی که هنوز با واکنش خاصی مواجه نشده است.
در انتها می توان بانگاهی گذرا به اقدامات انجام شده از سوی دولت در این دوسال به این نکته پی برد که عدم نابودی کامل دریاچه ارومیه با استناد به گفته های کارشناسان و اظهارات تلویحی برخی مسئولان، مدیون بارش های سال گذشته و امسال بود و در صورت عدم بارش های مستمر باید از لفظ کویر برای دریاچه ارومیه استفاده کنیم.
