سرویس اجتماعی تبریزبیدار/ تنش آبی، احیای دریاچه ارومیه، بارنگی ها و… از جمله مسایل مهم حوزه تامین آب در تبریز و سطح استان آذربایجان شرقی به شمار می روند.
یوسف غفارزاده، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی، با حضور در تحریریه تبریزبیدار پاسخگوی موضوعات مهم آبی استان شده است.
مشروح گفتگوی یک ساعته غفارزاده با تحریریه تبریزبیدار بشرح ذیل می باشد:
سهم بزرگ پروژه های آبی در سفر ریاست جمهوری به استان
تبریزبیدار: در مورد نتایج طرح های آبی مصوب در جریان سفر ریاست جمهوری به استان توضیح دهید.
غفارزاده: خوشبختانه با سفر آقای رییس جمهور به استان، طرح های بخش آب به صورت پررنگ تر دیده شد و حدود ۳۶۵۰ میلیارد تومان هزینه برای بخش آب در نظر گرفته شد که قرار است با این هزینه، ۱۱ پروژه نیمه تمام در طول مدت یک الی سه سال تمام شود. از این مبلغ، ۱۶۰۰ میلیارد تومان سهم سال ۱۴۰۱ بود که حدود ۱۳۰۰ میلیارد از آن را تخصیص داده شد.
شرکت آب منطقه ای، در طول سال ۱۴۰۱، بیشتر پروژه های خود را تمام کرده است. برای مثال پروژه۸۰۰ هکتار شبکه سد سهند در هشترود، ۷۰۰ هکتار شبکه سد قلعه چای در عجب شیر، ۶۰۰ هکتار شبکه سد آیدوغموش در شهرستان میانه (که برای هر هکتار حداقل ۲نفر اشتغال مفید در نظر گرفته شده است)، انتقال پساب تصفیه خانه تبریز به دریاچه ارومیه که با لوله هایی به قطر ۲ متر و طول ۱۰ متر لوله گذاری شده و در شهریورماه تمام شد. همچنین در نقطه صفر مرزی کنار مرز آبی ارس، مخزن و دستگاه پمپاژ روستای ابراهیم سمیعی به بهره برداری رسید. تونل و راه شهرستان خداآفرین تکمیل شد و در مجموع ۱۴ پروژه را به بهره برداری رسانده ایم که قسمتی از آن در هفته دولت، بخشی در دهه فجر افتتاح شده اند.
تبریزبیدار: با توجه به اینکه کم‌کم به فصل گرما نزدیک می شویم، برای تکرار نشدن مشکل تامین آب در تبریز و استان چه برنامه ای دارید؟
غفارزاده: میانگین بارش سال گذشته حدود ۹۲ میلی متر بود در حالی که سال قبل تر ۱۵۰ میلی متر بود؛ این یعنی میزان بارش نزدیک به۵۰ درصد کمتر بوده است. درحالت کلی بارش برف و باران و همچنین آب های جاری در رودخانه ها کم شده است. سال قبل توانستیم ۳۰ درصد ظرفیت سدها را پر کنیم در حالی که این رقم سال قبل تر ۵۰ درصد بود. سدها را پر می کنیم که در فصل گرما و در دوران پیک، سدها بتوانند به صورت منظم آب شرب را تامین کنند.
آینده آبی تبریز نگران کننده است / چشم به راه باران
آب تبریز از سه جا تامین می شود؛ ۱۵ درصد از سد نهند، ۲۵ درصد از چاه های دامنه شمالی سهند و ۶۰ درصد هم از زرینه رود در میاندوآب. در سد نهند و سد بوکان میزان آب نسبت به سال های قبل کمتر است و این به نوعی باعث نگرانی ما شده است. اگر در فروردین و اردیبهشت ماه بارش کافی نداشته باشیم و سدها به حد کافی پر نشوند، باید چاره دیگری اندیشید. متاسفانه قضیه آب مثل برق نیست؛ در بحث برق اگر در اینجا نیروگاه وجود نداشته باشد، با شبکه برق می توان از برقی که در جنوب تولید می شود در اینجا هم استفاده کرد، در بحث گاز هم همینطور. اما در رابطه با قضیه آب، اگر باران نباشد آب نخواهیم داشت و از جای دیگر هم نمی توانیم این آب را تامین کنیم.
به هرحال امیدواریم تا دو سه ماه آینده بارش فراوان داشته باشیم تا سدهایمان پر شوند. البته خودمان هم یکسری اقدامات در این راستا انجام داده ایم. یکی از پروژه هایی که از چند سال پیش شروع شده بود و امسال آن را به پایان رساندیم، پروژه میاندوآب بود. طول خط میاندوآب تا تبریز ۱۸۵ کیلومتر است که ۱۳۰ کیلومتر از آن را لوله بتنی با ارتفاع ۲ متر کار گذاشته بودند. این لوله ها ۲۵ سال پیش کار گذاشته شده بود و با گذر زمان پوسیده شده بود و چند وقت یکبار دچار ترکیدگی می شد که منجر به قطعی آب در این مناطق می شد. ما کل ۱۲۰ کیلومتر را به جای لوله بتنی ۲متری، لوله فولادی ۲ متری کار گذاشتیم.
ذخیره پدافندی برای روزهای قطعی آب تبریز
پروژه دوم به این صورت است که در کناره های شهر تبریز، یک مخزن ۱۰۰۰۰ و یک مخزن ۱۰۰۰۰۰ لیتری ذخیره آب کار می کنیم تا آب تبریز را برای پدافند غیرعامل و… ذخیره داشته باشیم که اگر در مواقعی قطعی آب اتفاق بیفتد، این مخازن بتوانند به مدت ۷_۶ ساعت آب کل تبریز را تامین کند. یک چشمه از این پروژه یعنی مخزن ۱۰۰۰۰ تمام شده ولی مخزن ۱۰۰۰۰۰ هنوز مانده و امیدواریم که نهایتا در دو سه ماه آینده این مخزن نیز تکمیل شود تا پایداری آب تبریز بالا برود.
راه اندازی رینک جنوبی آب تبریز
همانطور که اشاره کردیم، آب تبریز از سه منبع تامین می شود ولی متاسفانه این سه منبع به یکدیگر وصل نیستند و هرکدام از این منبع ها آب یک منطقه را تامین می کنند؛ مثلا سد نهند آب منطقه باغمیشه و ولیعصر و … را تامین می کند، آب چاه ها منطقه ائل گلی را تامین می کند، سد زرینه رود هم آب منطقه لاله و ... را تامین می کند. در محوطه دور هر شهر رینکی وجود دارد که آب سدها و چاه ها به آن رینک ریخته می شود و بعد از آنجا به سطح شهر پخش می شود. ما اخیرا در حال راه اندازی رینک جنوب هستیم که از منطقه تراکتورسازی شروع می شود تا باسمنج و به این ترتیب آب چاه ها را به آب سد زرینه رود وصل می کنیم. برای این رینک ۲۶ کیلومتر لوله ۱.۴۰ متری لازم است که ۲۳ کیلومتر آن را تمام کرده ایم. این رینک باعث می شود که اگر در چاه ها مشکل داشته باشیم می توانیم آب را از زرینه رود تامین کنیم و بالعکس. ان‌شاءالله تا خردادماه رینک جنوبی تبریز را تمام خواهیم کرد که کمک بزرگی برای مدیریت آب تبریز خواهد بود.
تنفس مصنوعی «قوری گل»
تبریزبیدار: آیا تالاب «قوری گل» با این روندی که پیش می رود، مثل دریاچه ارومیه خشک خواهد شد؟
غفارزاده: اگر یک حوضه آبریز را در نظر بگیریم، در قعر و وسط آن، آب باران و برف جمع می شود و به صورت تالاب در می آید. اگر این باران کم باشد، آب تالاب هم کم می شود و اگر زیاد باشد آب تالاب زیاد می شود. از سال ۷۸ تقریبا میزان بارش و آب تالاب «قوری گل» کم شده است و طبیعت تالاب «قوری گل» این است که خشک شود. حدود ۲۲ سال قبل، مسیر آب یک حوضه و رودخانه دیگر را به تالاب «قوری گل» پیوند دادیم؛ یعنی آب روستاهای امناب و متنق و … به تالاب «قوری گل» می ریخت و از این طریق توانستیم این تالاب را حفظ کنیم. الان هم همین کار را می کنیم. ان‌شاءالله امسال هم مثل سال قبل شاهد خشکی این تالاب نخواهیم بود. چندین سال است که تالاب «قوری گل» اصطلاحا با تنفس مصنوعی زنده است؛ یعنی طبیعت خودش ایجاب نمی کند که آب داشته باشد و ما از طریق انتقال آب و به صورت غیر طبیعی آنجا را سرپا نگه داشته ایم. شرکت آب منطقه ای و اداره کل محیط زیست و چندی از سازمان های دیگر باز هم دست به دست خواهند داد که تالاب «قوری گل» دوباره پر آب شود.
آب کانی سیب، یک پنجم نیاز دریاچه ارومیه را تامین می کند / از رهاسازی سدها تا اصلاح الگوی کشت
تبریزبیدار: وضعیت فعلی دریاچه ارومیه چگونه است و انتقال آب از کانی سیب به دریاچه، چقدر بر احیای آن تاثیر گذاشته است؟
غفارزاده: انتقال سد کانی سیب به دریاچه ارومیه یکی از پروژه های بزرگ بود که حدود ۴۰۰۰ میلیارد تومان برای آن هزینه شده بود. این پروژه حدود ۲۵۰ میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه خواهد آورد. البته پیش بینی می شود امسال کار های باقی مانده و مرحله دوم این پروژه تکمیل شود و حدود ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب به دریاچه انتقال خواهد یافت. دریاچه ارومیه به سالانه ۳میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد اما آبی که به دریاچه ریخته می شود ۶۰۰ میلیون متر مکعب است؛ یعنی یک‌پنجم کل نیاز دریاچه. باقی نیاز دریاچه از کجا تامین می شود؟ قسمتی از آن توسط رهاسازی سدها تامین می شود که بیشتر سد ها هم در منطقه آذربایجان غربی هستند و قرار است ۷۰۰ الی ۸۰۰ میلیون متر مکعب از آب سد ها رهاسازی شود. برای باقی آن هم باید باران ببارد و سیل تشکیل شود و به دریاچه ارومیه بریزد تا دریاچه به روند طبیعی خود باز گردد. هرکدام از این ها یکدیگر را تکمیل می کنند و اگر یک عامل نباشد، عوامل دیگر به تنهایی برای احیای دریاچه ارومیه موثر نخواهند بود.
بیشتر مصرف دریاچه ارومیه در حوزه کشاورزی است. اگر کشاورز بتواند نوع کشت و روش آبیاری خود را به گونه ای تنظیم کند که با نصف آب بتواند به کشت و زرع بپردازد، نصف دیگر این آب به دریاچه ارومیه خواهد رفت. همچنین ما کلیه رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه را بازگشایی کرده ایم که اگر زمانی سیل آمد، متوقف نشود و مستقیم به دریاچه ارومیه بریزد. علاوه بر آن، انسداد چاه های غیرمجاز را هم انجام داده ایم و تا به حال ۷۰۰۰ تا چاه غیرمجاز را مسدود کرده ایم. مجموع همه این فعالیت ها درکنار یکدیگر باعث می شود که آب دریاچه ارومیه تامین شود.
صرفه جویی ۱۰ درصدی هر شهروند برابر با یک سد نهند
تبریزبیدار: در پایان اگر صحبت خاصی دارید، بفرمایید.
غفارزاده: باتوجه به اینکه بارش کم است لذا از الان باید خودمان را برای ماه های بعد آماده کنیم. همگی باید مدیریت مصرف داشته باشیم تا با کمبود و قطعی آب مواجه نشویم. امسال در بحث کشاورزی هم کمیت آب نسبت به سال گذشته کمتر خواهد بود. هر یک از شهروندان می توانند با صرفه جویی آب هنگام ظرف شستن، حمام کردن و …، حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد در مصرف آب صرفه جویی کنند. آب شهر تبریز سالانه ۱۵۰ میلیون متر مکعب است. اگر هر شهروند ۱۰ درصد در مصرف آب صرفه جویی کند، می شود ۱۵ میلیون متر مکعب که به اندازه آب سد نهند است؛ پس اگر در مصرف آب صرفه جویی کنیم، انگار یک سد نهند دیگر به منابع خود اضافه کرده ایم بدون اینکه ریالی هزینه کنیم.
گفتگو از الهه مهدوی
انتهای پیام/
