یادداشت تبریزبیدار / رحمت مهدوی
امروزه سرمایه صرفاً به مباحث اقتصادی خلاصه نمی شود. اگر قبلا از سرمایه اقتصادی یا انسانی سخن گفته می شد در حال حاضر بیشتر از سرمایه اجتماعی صحبت می شود. شاید بتوان برخی فعالیت ها را بدون سرمایه خاص اقتصادی شروع کرد، اما بدون سرمایه اجتماعی انجام چنین فعالیت هایی غیرممکن به نظر می رسد.
سرمایه اجتماعی مقوله ای است که در تاریخ گذشته بشر نیز وجود داشته است اما به لحاظ علمی و آکادمیک سابقه چندانی ندارد و یک رشته نوپا است.
اهمیت سرمایه اجتماعی به قدری است که گفته می شود بدون آن، هیچ اجتماعی به هیچ سرمایه ای نمی رسد. هیچ مجموعه انسانی، بدون سرمایه اجتماعی نمی تواند اقدامات مفید و هدفمندی انجام دهد. بنابراین رابطه سرمایه اجتماعی با سرمایه اقتصادی را شاید بتوان رابطه زیربنایی یا روبنایی نامید. یعنی زمانی فعالیت های اقتصادی منجر به نتیجه خواهد شد که در آن توجه جدی به سرمایه اجتماعی شده باشد.
سرمایه اجتماعی را شاید بتوان همان ارزش های موجود در جوامع بشری دانست. ارزشهایی همچون درستی، اعتماد، صداقت، داشتن روحیه ایثار فداکاری و … که باعث رشد و تداوم انواع گروه های اجتماعی، مذهبی، سیاسی و … همچون هیئت های مذهبی، باشگاه های ورزشی، انجمن ها، اتحادیه ها، احزاب، رسانه ها و روابط همسایگی، شغلی ، اداری و … است .
یکی از مهمترین مباحث فعلی فضای سیاسی کشور بحث یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی است. بدون شک در هر نوع انتخاباتی و در هر جایی منابع مالی تعیین کننده هستند. در انتخابات پیشرو مجلس شورای اسلامی نیز بدون شک نمی توان منکر تاثیرگذاری منابع مالی شد. این یک واقعیت است کسانی که به لحاظ منابع مالی دست برتر را دارند شانس پیروزی بالایی دارند. اما به نظر می رسد با افزایش آگاهی سیاسی و بالا رفتن میزان باسوادی، وجود فرصت های جدید همچون فضای مجازی می توان به اثرگذاری منابع دیگر همچون سرمایه اجتماعی امیدوار شد.
این امر همت تمامی افراد خصوصا قشر جوان، دانشجویان، اصحاب رسانه، احزاب، نهادهای مردمی و… را می طلبد که با فرهنگ سازی و نهادینه کردن نقش سرمایه اجتماعی در انتخابات منجر به آغاز فصل جدیدی در رفتارهای انتخاباتی شوند. باید به سمتی رفت که از معیارهای سنتی رای دادن همچون ملاک های طایفه ای، قومی، جنسیتی فاصله گرفت و نقش سرمایه اجتماعی را در اذهان پر رنگ کرد و ملاک هایی همچون صداقت، درستی، نقدپذیری ، مشورت پذیری و… که می توانند از مقوله های مهم سرمایه اجتماعی باشند در فرهنگ سیاسی جامعه و رفتارهای انتخاباتی نهادینه کرد تا شانس پیروزی برای کاندیداهای فراهم شود که بهتر توانستند سرمایه های اجتماعی را بکار گیرند نه تکیه بر منابع مالی مبهم و غیرشفاف.
